[ع َل ْی ْ]
{ع مص}
بالای سقف برآمدن .(از منتهی الارب ). بالا رفتن و صعود کردن . (از تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). علْی . عُلی ّ. رجوع به علْی و عُلی ّ شود.* (ا) هر جای بلند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (متن اللغة).

[ع َل ْی ْ]
{اخ}
موضعی است در جبال هذیل . و در شعر امیةبن ابی عائذ آمده است:
لمن الخیام بعلی فالاحراص
فالسودتَین فمجمع الابواص .

(از معجم البلدان ).

[عل ْی ْ]
{ع مص}
بالای سقف برآمدن . (از منتهی الارب ). بالا رفتن و صعود کردن . (از تاج العروس ) (متن اللغة). عَلْی . عُلی ّ. رجوع به عَلْی و عُلی ّ شود.* (ا) اشراف و اجله . (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رجوع به علیة شود.

[ع ُل ْی ْ]
{ع ا}
بزرگان و اشراف و اجله . (از متن اللغة).

[ع َ لا]
{ع جرف جر}
بر. (ناظم الاطباء). برای استعلا بکار رود. (از منتهی الارب ) (از لسان العرب ) (تاج العروس ) (مغنی اللبیب ). مانند«: و علیها و علی الفلک تحملون ». (قرآن 23/22). (منتهی الارب ). برای استعلا آید، خواه حقیقی باشد مانند «علی الفلک تحملون » و خواه معنوی باشد مانند «فضلنا بعضهم علی بعض ». (از مغنی اللبیب ) (از اقرب الموارد). بمعنای استعلا آید، خواه حقیقی باشد چون «حملته علی راسی »، و خواه مجازی مانند «له علی ّ حق». (از متن اللغة).* با. مع. برای مصاحبت آید. (از منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (از لسان العرب )(اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند: «...آتی المال علی حبّه ...» (قرآن 2/177). (منتهی الارب ) (تاج العروس ) (متن اللغة).* از. عن . برای مجاوزت . (منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (از تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند:
اءًذا رضیت ْ علی ّ بنوقُشیر
لعمر اللّه اعجنبی رضاها. تحیف عقیلی . (از تاج العروس ) (از منتهی الارب ) (مغنی اللبیب ) (اقرب الموارد).
* ازبرای . ل. برای تعلیل . (منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (از تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند: «... لتکبروا اللّه علی ماهداکم ...». (قرآن 22/37). (منتهی الارب ) (مغنی اللبیب )(تاج العروس ) (متن اللغة).* در. فی . برای ظرفیت . (منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند: «و دخل المدینة علی حین غفلة من اهلها...». (قرآن 28/15). (منتهی الارب ) (مغنی اللبیب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة).* از. من . (منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد).مانند: «الذین اءًذا اکتالوا علی الناس یستوفون ». (قرآن 83/2). (منتهی الارب ) (مغنی اللبیب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد).* به . ب. با. (منتهی الارب ) (از مغنی اللبیب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند: «حقیق علی ان لااقول علی اللّه اءًلا الحق...». (قرآن 7/105). (از منتهی الارب ) (مغنی اللبیب ) (تاج العروس ). و مانند: «ارکب علی اسم اللّه »; ای باسم اللّه . (مغنی اللبیب ) (اقرب الموارد) (متن اللغة).* برای استدراک آید. (از منتهی الارب ) (متن اللغة). ولی . بمعنای «لکن ». (از تاج العروس ). برای استدراک و اضراب آید. (از مغنی اللبیب ) (اقرب الموارد). مانند: «فلان جهنمی ، علی انه لاییاس من رحمة اللّه ». (منتهی الارب ) (تاج العروس ) (متن اللغة).* گاهی زائد آید بعوض چیزی . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). مانند:
اءًن الکریم و ابیک یعتمل
اءًن لم یجد یوماً علی من یتّکل .
که بوده است ... من یتکل علیه ، و «علیه » حذف شده و «علی » پیش از «من » موصول بجای آن آمده است . (از منتهی الارب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة).و گاهی زائد آید بی آنکه جانشین چیزی باشد. مانند: لااحلف علی یمین ; ای یمیناً. (از تاج العروس ) (متن اللغة).* و گاهی اسم ، بمعنی «فوق» شمارندآنرا، یقال : اتیته من علی ; ای فَوق الدار. (منتهی الارب ). و حرف جر بر آن داخل شود. مانند غَدت من علیه بعدما تم ّ ظموها; ای غدت من فوقه . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ). و گاهی اسم آید بمعنی «فوق»، و آن در صورتی است که بعد از «من » واقع شود، مانند: «نزل من علی جَناح الهیکل ». (از اقرب الموارد). گاهی اسم آید، و در این صورت حتماً ظرف است ، مانند این بیت مزاحم عُقَیلی :
غدت ْ من علیه بعدما تم ّ ظموها
تَصل ّ و عن قیض بزیزاء مَجهل
که بمعنای «عند» میباشد. (از لسان العرب )(متن اللغة).* و گاه «اسم فعل » آید بمعنای گرفتن و ملازم بودن ، مانند «علیک زیداً و علیک بزید»; ای الزمه و خذه . (از منتهی الارب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). و هرچند اصل آن از ارتفاع و بلندی است ولی گاه بسبب کثرت استعمال بمعنای هَلم ّ (بیا، بیاور) بکار رود. (از منتهی الارب ) (تاج العروس ). مانند «علی ّ زیداً و علی ّ بزید»; یعنی زید را بمن بده یا او را برایم بیاور. (از منتهی الارب ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). الف «علی »، هرچند در اصل واوبوده است ، در هنگام اتصال به ضمایر، قلب به یاء شود، مانند: علیه و علیک و علینا. ولی بعضی از عرب ، الف آن را به حال خود باقی گذارند، مانند: «طاروا علاهن ّفطر علاها»، ای علیهن و علیها. و این لهجه حارث بن کعب باشد. (از منتهی الارب ) (اقرب الموارد) (متن اللغة). گاهی لام و الف آن حذف میشود و فقط عین باقی میماند و همچون «علی » مابعد خود را جر میدهد، مانند: عَلماء بنوفلان ; ای علی الماء. (از متن اللغة).

[ع ُ لا]
{ع امص}
بزرگی و بلندی قدر و بلندی در منزلت . (منتهی الارب ). بزرگی و شرف . (از اقرب الموارد). رجوع به علا شود.* (ص ، ا) ج عُلیا. (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). رجوع به علیا شود.

[ع ُ لا]
{اخ}
شهری است به سواد وادی القری . (منتهی الارب ) (از متن اللغة). علا. (معجم البلدان ) (متن اللغة). موضعی است از ناحیه وادی القری ، که بین آن و شام واقع شده و پیغمبر (ص ) در راه خویش بسوی تبوک در آنجا فرودآمد، و در محلی که نماز گزارد مسجدی ساخته شد. (از معجم البدان ).

[ع ُ لا]
{اخ}
موضعی است به دیار غطفان . (منتهی الارب ). علا. (معجم البلدان ) (متنن اللغة).

[ع ُ لا]
{اخ}
چند چاه است به دیار کلاب . (منتهی الارب ). چاههایی است نزدیک حصا از دیار کلاب . (از معجم البلدان ). چاههایی به دیار بنی کلاب . (از متن اللغة). علا. (معجم البلدان ) (متن اللغة).

[ع ُ لا]
{اخ}
موضعی است به دیار بنی تمیم . (از متن اللغة). علا. (متن اللغة).

[ع ُ]
{ا}
ممال عُلی در فارسی . رجوع به عُلی شود:
جمال حسن معالی ابوالحسن طاهر
که از ثری اثر قدر اوست تا به علی .

ادیب صابر.

[ع لی ی]
{ع امص}
بلندی . (از تاج العروس ) (اقرب الموارد).

[عل ْ لی ی]
{ع ا}
مکان بلند. (یادداشت مرحوم دهخدا).* آسمان هفتم . (یادداشت مرحوم دهخدا).* دیوان خیر که در آن اعمال صلحا نوشته میشود. (یادداشت مرحوم دهخدا). منزلی در آسمان هفتم که در آن ارواح مومنان میباشد. (ناظم الاطباء). ج ، علّیّین ، علّیّون .* اشراف و اجلّه مردم . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). عُلّیة. علّیة. عُلّی . (اقرب الموارد).* (ص نسبی ) منسوب به علة که بطنی است از قضاعة. (از سمعانی ).

[ع ُل ْ لی ی]
{ع ا}
اشراف و اجله مردم . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). علّی . علّیة. عُلّیة.

[ع َ لی ی]
{ع ص}
بلند. (منتهی الارب ) (از لسان العرب ) (تاج العروس ) (اقرب الموارد). بلندبرآمده و درشت .* بزرگ و بلندقدر و شریف . (منتهی الارب ).شریف . (لسان العرب ). شریف و بزرگ. (از اقرب الموارد).* آنکه بالاتر از او چیزی نیست . (از لسان العرب ) (از متن اللغة). بزرگوار و برتر از همه خلق. (مهذب الاسماء).* توانا و کلان . (منتهی الارب ). سخت و صلب . (از لسان العرب ). سخت و قوی . (ازاقرب الموارد). سخت و قوی و صلب . (از متن اللغة).* کسی که در مقابل زنان نرم باشد. (از لسان العرب ) (تاج العروس ) (ذیل اقرب الموارد).* (اخ ) نامی از نامهای خدای تعالی . (مهذب الاسماء). از اسماء حسنی است . (از اقرب الموارد):
این علی را از نژاد بوعلی اندر جهان
نیست همتای تو فرزندی فواللّه العلی .

سوزنی .

ج ، علْیة (منتهی الارب ) (لسان العرب ) (اقرب الموارد)، عَلیّون ، عَلیّین . (از اقرب الموارد).

[ع َ]
{اخ}
ابن آیبک بن عبداللّه تقصادی ناصری دمشقی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی دمشقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن آیبک بن ترکمانی صالحی ، ملقب به نورالدین و منصور. دومین تن از ممالیک بحری در مصر و شام . رجوع به علی بحری (ابن آیبک ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابان مهلبی . رجوع به علی مهلبی (ابن ابان ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم . از فضلای اواخر قرن 12 و اوایل قرن 13 هجری بود. وی در سال 1141 ه' . ق. متولد شد و در 1213 ه' . ق. درگذشت . او راست : سر المصون فی نکتة الاظهار و الاضمار.(از معجم المولفین ج 7 ص 3 از حلیة البشر ج 2 ص 459).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم ، ملقب به بوش . محدث است . (از منتهی الارب ). و مولف تاج العروس لقب او را «بوشی » ذکر کرده است و می نویسد که او را محمدبن عبدالرحمان حضرمی روایت میکند.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن ابی بکر انصاری شافعی ، مشهور به کلبشی و کلبشاوی . رجوع به علی انصاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن احمدبن علی بن عمر حلبی قاهری شافعی ، ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حلبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن اسماعیل غزنوی حنفی ، ملقب به ناصرالدین . رجوع به علی غزنوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن بختیشوع کفرطابی . پزشک و کحال قرن پنجم هجری . رجوع به علی کفرطابی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن بکش ، مکنی به ابوالحسن . وی طبیب بود، و در 25 یا 26 ذی القعده سال 394 ه' . ق. درگذشت . او را مقالاتی کوتاه است . (از معجم المولفین ج 7 ص 4 از تاریخ الحکماء قفطی ص 235). ونیز رجوع به ابوالحسن (علی بن ابراهیم بن بکوس ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن بکوس ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن ...) و نیز به علی بن ابراهیم بن بکش شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن سلمان بن سلیمان عطار دمشقی شافعی ، ملقب به علاءالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عطار شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن سعیدبن یوسف حوفی مصری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن سلمةبن بحر قطان قزوینی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قطان شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن شاطر. عالم ریاضی دمشق (متوفی در سال 777 ه' . ق.). رجوع به علی بن شاطر و به ابن شاطر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن عباس حسینی علوی ، مکنی به ابوالقاسم و مشهور به نسیب . رجوع به علی نسیب شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن عبدالرحمان عمادی . رجوع به علی عمادی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن علی بن ابراهیم جذامی ، مشهور به ابن قفاص . رجوع به علی قفاص شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن علی بن عبدالرحمان امیمی شریشی . رجوع به علی امیمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن علی بن معتوق واسطی ، مشهور به ابن ثردة. رجوع به علی واسطی (ابن ابراهیم بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن عمربن خلیل بغدادی ، مشهور به خازن و ملقب به علاءالدین . رجوع به خازن شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمدبن اسحاق کاتب . رجوع به علی کاتب شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمدبن اسماعیل بن صلاح حسنی یمانی صنعانی . رجوع به علی صنعانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمدبن عیسی بن سعدالخیر انصاری بلنسی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بلنسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمدبن همام بن محمدبن ابراهیم بن حسن انصاری دمشقی ، مشهور به ابن شاطر و مطعم و ملقب به علاءالدین و مکنی به ابوالحسن . عالم فلکی . رجوع به علی (ابن شاطر) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمد حسینی جویمی شیرازی شافعی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی جویمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمد دهکی رازی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی دهکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن محمد زهری شروانی مدنی نقشبندی حنفی ، ملقب به کمال الدین . رجوع به علی شروانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن معلی . از مشایخ شیعه و راوی فقه ، از ائمه بود. (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن موسی بن جعفر الصادق (ع ). فرزند او «محمد» روایت کند که با پدر خود «علی » در وقتی که سخت محتاج بودند بنزد امام حسن عسکری (ع ) رفتند و آن امام از عالم غیب به حاجت آنان پی برد و بدانها کمک کرد. تفصیل واقعه در تاریخ حبیب السیر آمده است (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 99).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن هاشم . از علماء و فقهای شیعه است و کتاب المناقب و کتاب اختیار القرآن و کتاب قرب الاسناد و کتاب نوادر القرآن از اوست . (از الفهرست ابن الندیم ). اما درهمان کتاب الفهرست کتاب المناقب و کتاب اختیار القرآن و کتاب قرب السناد از علی بن هاشم دانسته شده است .

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن هاشم قمی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم انباری شیعی . از فضلای قرن دهم هجری . رجوع به علی انباری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بحری مصری مالکی ، ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن . از قضات قرن نهم هجری . رجوع به علی مصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم حصری ، مکنی به ابوالحسین . از عرفای قرن چهارم هجری . رجوع به ابوالحسین حصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم خزاعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی خزاعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم درویش ، ساکن حلب . رجوع به علی درویش شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم رامزبن ابراهیم حسن . از اطبای قاهره است . رجوع به علی رامز شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم قمی . از فقهای قرن 14 هجری . رجوع به علی قمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم کنانی فیجاطی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کنانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم مغنیساوی رومی حنفی (علی رضا...)، مشهور به اولیازاده . رجوع به علی رضابن ابراهیم ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی احمد حسین طاهربن موسی بن محمدبن موسی ابراهیم بن امام موسی بن جعفر الصادق (ع )، ملقب به علم الهدی و ثمانینی و ذوالثمانین و ذوالمجدین و سیدمرتضی و شریف مرتضی . رجوع به علم الهدی موسوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی اصیبعة علی بن خلیفةبن یونس بن ابی القاسم بن خلیفه خزرجی ، مشهور به ابن ابی اصیبعة و ملقب به رشیدالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بن خلیفةبن یونس بن ... و ابن ابی اصیبعة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن حمیر یمنی همدانی ، ملقب به سراج الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی همدانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن خلیفه همدانی حسینی یمانی شافعی ، مشهور به ابن ازرق و ملقب به موفقالدین و نورالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی ازرق شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن سلیمان هیثمی شافعی ، ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی هیثمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن عبدالجلیل فرغانی مرغینانی حنفی ، ملقب به برهان الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مرغینانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن عبدالرحمان بن محمد باعلوی . رجوع به علی سقاف شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن عبدالرحمان سقاف علوی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی سقاف شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن علی بن ابی بکربن عمربن احمدبن عبدالرحمان بن محمد خزرجی انصاری مکی شافعی ، مشهور به ابن جمال مصری . رجوع به علی مصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن علی بن محمدبن ابی بکربن عبداللّه بن عمربن عبدالرحمان بن عبداللّه یمانی زبیدی شافعی ، مشهور به ناشری و ملقب به موفقالدین . رجوع به علی ناشری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن علی هروی موصلی ، ساکن حلب ، مکنی به ابوالحسن . رحالة و خطیب بود که به علم سیما و چهره آشنایی داشت . اصل وی از هرات بود و در موصل متولد شد و در بسیاری از شهرها گردش کرد. و در دهه دوم رمضان سال 611 ه' . ق. درگذشت . او راست : 1- الاشارات الی معرفة الزیارات من صحیح الروایات . 2- الخطب الهرویة. 3- منازل الارض ذات الطول والعرض . (از معجم المولفین ج 7 ص 47 از کشف الظنون ص 96 و 517 و سایر صفحات و هدیة العارفین ج 1 ص 705 و ایضاح المکنون ج 1 ص 278 و ج 2 ص 301 و وفیات الاعیان ابن خلکان ج 1 ص 437 و شذرات الذهب ابن عماد ج 5 ص 49 و فهرست الخدیویة ج 5 ص 58 و الوافی صفدی ج 12 ص 13 و فهرس المولفین بالظاهریة). و نیز رجوع به ابوالحسن سیاح شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی بکربن محمدبن علی بن محمدبن شراد برعی ابیاری زبیدی یمنی شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی برعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حزم قرشی دمشقی مصری شافعی ، مشهور به ابن نفیس و ملقب به علاءالدین . طبیب و دانشمند مشهور قرن هفتم هجری . رجوع به ابن نفیس و کتب ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 58 و کشف الظنون ص 463 و 1024 و سایر صفحات و ایضاح المکنون بغدادی ص 188 و النجوم الزاهره ابن تغری ج 7 ص 377 و طبقات الشافعیة سبکی ج 5 ص 129 و البدایه ابن کثیر ج 13ص 313 و شذرات الذهب ابن عماد ج 5 ص 401 و مختصر دول الاسلام ج 2 ص 145 و الدارس نعیمی ج 2 ص 131 و حسن المحاضره سیوطی ج 1 ص 313 مفتاح السعاده طاش کبری ج 1 ص 269 و مرآة الجنان یافعی ج 4 ص 207 و فهرست الخدیویة ج 6 ص 20 و فهرس الطب ، المکتبة البلدیة ص 22 و فهرس مخطوطات الموصل ص 217 و روضات الجنات خوانساری ص 496 و فهرست کتابخانه دانشگاه تهران ج 3 ص 811 و هدیة العارفین ج 1 ص 714 و تلخیص مجمع الاًّداب ابن فوطی ص 117 و تاریخ الاسلام ذهبی جزء آخر ص 72 و طبقات الشافعیه اسنوی ص 176 و فهرس مخطوطات الطب بالظاهریة و الوافی صفدی ج 12 ص 21.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حزین ، ملقب به علاءالدین . رجوع به ابن نفیس و علی بن ابی حزم قرشی ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حسن سندی مدنی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی سندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حسن فضلوی . پدر او ابوالحسن فضلوی رئیس کردانی بود که در سال 500 ه' . ق. از جبل السماق شام به لرستان آمدند. و علی را واقعه ای در شکار اتفاق افتاده است که در تاریخ حبیب السیر مذکور میباشند، بدانجا مراجعه شود. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 325).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حسین عبدالرحیم سلمی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن قصار. ادیب و لغوی و خطاط. رجوع به ابن قصار (ابوالحسن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حمزة. وی را سفری به حج در معیت امام جعفر الصادق (ع ) دست داده بود و از آن امام درین راه معجزاتی دیده است که تفصیل آن در تاریخ حبیب السیر آمده است . (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 73).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی حمله ، مکنی به ابونصر. محدث بود. و نیز رجوع به ابونصر علی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی رافع، علی بن عبداللّه بغدادی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ابی رافع. رجوع به ابن ابی رافع و علی بغدادی (ابن عبداللّه ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی رجال ، علی شیبانی مغربی ، مشهور به ابن ابی الرجال و مکنی به ابوالحسن منجم است (406 - 454 ه' . ق.). او راست : البارع فی احکام النجوم و الطوالع. رجوع به ابن ابی الرجال و نیز به کتب ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 92 و فهرس المولفین بالظاهریة و کشف الظنون حاجی خلیفه ص 217.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی زهران ، علی بن یعقوب بن شجاع بن علی بن ابراهیم بن محمدبن ابی زهران موصلی شافعی ، ملقب به عمادالدین و مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ابی زهران . رجوع به علی موصلی (ابن یعقوب بن شجاع بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی زید محمدبن علی نحوی استرابادی ، ملقب به فصیحی و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن ابی زید...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی سعدبن ابی الفرج خیاط، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی خیاط شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی سعید عبدالرحمان بن احمدبن یونس بن عبدالاعلی صدفی یمنی مصری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن یونس (ابوالحسن علی بن ...) و علی بن عبدالرحمان بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی طالب بن عبدالمطلب حسینی همدانی نجفی . رجوع به علی همدانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی طالب بن عبدمناف بن عبدالمطلب بن هاشم بن نضربن کنان بن خزیمةبن مدرک بن الیاس بن مضربن نزاربن معدبن عدنان هاشمی قرشی علیه السلام ، مکنی به ابوالحسن ، ابوتراب (بوتراب )و ابوالهیجاء (بوالهیجاء)، و ملقب به مرتضی ، اسداللّه ، حیدر، حیدر کرار، شاه مردان ، شاه ولایت ، امیرالمومنین و مولای متقیان . وی پسرعم و داماد پیغمبر اکرم و از عشره مبشره و خلیفه چهارم مسلمانان و امام اول نزد مسلمانان شیعی مذهب است . او نخستین کس از بین مردان بود که اسلام آورد. و مادرش فاطمة بنت اسدبن هاشم بن عبدمناف است . سی سال پس از عام الفیل در کعبه متولد شد و بهنگام تولدش پیغمبر اکرم سی ساله بود، و روز تولد او در روایت شیعیان سیزدهم رجب است . ابتدا مادرش وی را «حیدرة» که بمعنای شیر است نام نهاد اما پیغمبر اسلام او را «علی » نامید و ابوتراب کنیه داد. وی مردی شجاع و خطیب و بلیغ وعالم بود و از کودکی در خانه پیغمبر (ص ) میزیست و در غالب غزوات حضرت رسول شرکت داشت و رایت مسلمانان را حمل می کرد. از جمله این غزوات غزوه حنین است که عباس وی را ملقب به ذوالبرقة کرد. آنگاه که پیغمبر اکرم (ص ) مسلمانان مهاجر و انصار را به برادری و دوستی فرمان داد، خود آن حضرت ، علی بن ابی طالب (ع ) را به برادری برگزید و آنگاه دختر خویش فاطمه (ع ) را به تزویج او درآورد. به عقیده شیعیان ، پیغمبر اسلام در سال حجةالوداع در روز هیجدهم ذی حجه در محلی بنام «غدیر خم » علی بن ابی طالب را به جانشینی خود برگزید و فرمود «مَن کنت مولاه ، فهذا علی مولاه ». اما پس از رحلت پیغمبر، مسلمانان در مساله جانشینی اختلاف کردند و ابوبکر را به خلافت برگزیدند و پس از او عمر سپس عثمان به خلافت رسید تا اینکه پس از قتل عثمان مسلمانان دربیست وپنجم ذی حجه سال 35 ه' . ق. با علی علیه السلام بیعت کردند. و بسبب مخالفت و عناد برخی از کسان با علی (ع ) در دوران خلافت وی جنگهایی بدین شرح روی داد:
جنگ جمل : نخستین کسی که با امیرالمومنین علی (ع ) بیعت کرد طلحه و پس از او زبیر بود اما بعلت اینکه آنها متوقع حکومت بصره و حکومت کوفه بودند و امام این توقع آنها را برنیاورد شروع به مخالفت با وی کردند. و از سوی دیگر ام المومنین عائشه دختر ابوبکر و زوجه پیغمبر اکرم که از دیرباز اختلافاتی با امیرالمومنین داشت به صف مخالفان پیوست و همگی این مخالفان که پیشوای آنها مروان بن حکم بود به بهانه خونخواهی عثمان به جنگ با علی بن ابی طالب برخاستند و در سال 36 ه' . ق. بصره را به پیشوایی عائشه فتح کردند و در جنگی که بین آنها و سپاه امیرالمومنین رخ داد طلحه و زبیر مقتول و عائشه اسیر گردید و درنتیجه علی بن ابی طالب بر تمام بلاد اسلام (بجز شام که در دست معاویه بود) مستولی گشت . و این جنگ «جَمل » مشهور گشت .
جنگ صفّین : پس از واقعه جمل علی بن ابی طالب ، معاویه را از حکومت شام عزل کرد اما معاویه زیر بار این عزل نرفت و درنتیجه در سال 37 ه' . ق. بین سپاه امیرالمومنین و سپاه معاویه جنگی در ناحیه «صفّین » که بین عراق و شام در ساحل فرات بود، درگرفت (رجوع به صفین شود) و یکصدوده روز به طول انجامید و به قبول حکمیت ابوموسی اشعری (از جانب علی بن ابی طالب «ع ») و عَمروبن عاص (از جانب معاویه ) منجر گشت ، در این حکمیت عمروبن عاص نیرنگی بکار برد و امیرالمومنین را از خلافت عزل کرد و معاویه را به جایش بنشاند. درنتیجه این خدعه میان مسلمانان اختلاف رخ داد و به سه دسته تقسیم شدند: یک دسته که اهل شام بودند بر بیعت خود بامعاویه باقی ماندند و دسته دیگر که اهل کوفه بودندبر بیعت خود با علی بن ابی طالب (ع ) استوار ماندند. اما دسته ای دیگر بودند که عقیده بر عزل هر دو (امیرالمومنین علی ، و معاویة) داشتند و آنان را «خَوارج » خواندند و آنها در محلی بنام «نهروان » گرد آمدند.
واقعه نهروان : در سال 38 ه' . ق. علی بن ابی طالب خوارج را به بازگشت به بیعت و دست کشیدن از عقیده خویش مکلف ساخت و چون نپذیرفتند به سرکوبی آنان پرداخت و با وجودی که تعداد بسیاری از آنان را کشت از عقیده خود دست برنداشتند و در بلاد مختلف پراکنده گشتند و سالهای متمادی با خلفا مخالفت میکردند. پس از فراغت از کار خوارج ، امیرالمومنین علی (ع )در دارالخلافه خویش یعنی کوفه اقامت گزید و برخی ازشیعیان وی را بدرجه الوهیت بالا بردند و علی (ع ) آنان را نصیحت کرد و بترک این عقیده باطل دستور فرمود.
شهادت : درین مدت سه تن از خوارج بنام برک (یا مبارک )بن عبداللّه و عمروبن بکر و عبدالرحمان بن ملجم مرادی با یکدیگر هم قسم شدند تا بزعم خویش برای رهایی ملل اسلام از اختلافات داخلی ،در یک شب امیرالمونین علی (ع ) و معاویه حاکم شام وعمروبن عاص حاکم مصر را به قتل رسانند. و ازین سه تن تنها عبدالرحمان بن ملجم مرادی که مامور کشتن علی (ع ) بود بهدف خود رسید و در شب نوزدهم رمضان سال 40 ه' . ق. ضربتی با شمشیر بر سر امیرالمومنین زد که درنتیجه این ضربت دو روز بعد یعنی بیست ویکم رمضان حضرت در سن شصت وسه سالگی به شهادت رسید و در کوفه در محلی بنام القری (یا الغری ) که امروز به «نجف » مشهور است دفن گردید.
فرزندان : امیرالمومنین علی (ع ) نخستین بار با فاطمه (ع ) دختر پیغمبر اکرم (ص ) ازدواج کرد و تا وقتی که او در قید حیات بود همسردیگری اختیار نکرد. او را مجموعاً بیست وهشت فرزند بود که یازده تن ذکور و هفده تن اناث بودند. و برخی نوشته اند که او را پانزده پسر و هجده دختر بود. اما در بعضی مآخذ از جمله «تجارب السلف » تعداد فرزندان اورا چهل وهشت تن نوشته اند که شامل بیست پسر و بیست وهشت دختر میشود. از پسران وی پنج تن نسل و عقب داشتند که نسب تمام علویان روی زمین به این پنج تن میرسد، وآنان عبارتند از: حسن ، حسین ، محمدبن حنفیة، عمراطرف و عباس . و سایر پسران وی از همسران مختلف میباشند و نام آنها در کتب مختلف مذکور است . اما از جمله دختران آن حضرت ، زینب و ام کلثوم از فاطمه زهراء (ع ) هستند که زینب را به عبداللّه بن جعفر طیّار و ام کلثوم رابه عمربن خطاب به زنی داد و زیدبن عمر از اوست . و سایر دختران وی که از همسران مختلف هستند نام آنها درکتابهای گوناگون ذکر شده است .
سخنان : کلمات قصارو خطب آن حضرت که همگی پر از پند و حکمت و اندرزهای عالی میباشند بصورتهای گوناگون نقل شده است که از همه مهمتر مجموعه ای است که شریف رضی در قرن چهارم هجری گردآوری کرد و آن را «نَهج البلاغه » نامید. این کتاب مشتمل بر سه فصل است : اول در خطبه ها و فرمان ها، دوم در نامه ها و رسائل ، سوم در پند و حکمت و مواعظ. ولی در صحت انتساب برخی از قطعات آن شک و تردید است . و نیز اشعاری به وی نسبت میدهند که غالب دانشمندان صحت بیشتر آنها را رد میکنند.
صفات عالیه : علی بن ابی طالب علیه السلام فرزند اولین خانواده هاشمی است که پدر و مادر او دو فرزندان هاشمند و از کودکی در دامان بزرگترین معلم و مربی بشریت یعنی پیغمبر اکرم (ص ) رشدونمو کرد و محبت متقابل این دو عموزاده و ایثار و فداکاری علی (ع ) تا آنجا رسید که شب هجرت پیغمبر (ص ) علی به آسانی درصدد جانبازی برآمد و با خفتن در بستر پیغمبر جان خود را وقایه جان رسول اللّه قرار داد. حدت ذهن و قوت فهم و ادراک علی (ع ) تا آنجا بود که در سن شش هفت سالگی دعوت رسول خدا را بسیار بیش از آنچه در این سن میتوان تمییز داد دریافت و به رسول اللّه (ص ) و دین جدید او ایمان آورد. شجاعت وی در بدایت عمر در حجازچنان ولوله ای انداخت که وقتی عمروبن عبدود قهرمان نامی عرب را در نبرد تن به تن (در غزوه خندق) به خاک انداخت ، خواهر عمرو در مقام رثاء بر مرگ برادر، شجاعت قاتل را تنها مایه تسلی خود خواند و گفت اگر جز به دست این پهلوان نوجوان کشته شده بودی مادام العمر برمرگ تو میگریستم . قوت جسم و نیروی بازوی علی (ع ) ازعجایب است و حال آنکه دوست و دشمن و مورخان مسلمان و مسیحی همه بر این امر اتفاق دارند که خوراک امیرالمومنین ساده ترین و فقیرانه ترین خوارکی بود که امکان دارد با آن زندگی کرد. وی با همه توانائی و نیرومندی و با آن بازوی جنگآوری که دنیا نظیر آن را کم دیده است ، هیچگاه بر دشمن پیش دستی نکرد، مثلاً به فرزندش حسن (ع ) توصیه میکرد که هرگز کسی را به مبارزه مطلب ، ولی اگر دشمن تو را به جنگ خواند روی مگردان زیرا جنگطلب متعدی است و متعدی مغلوب .
بعد از واقعه حکمیت وقتی خوارج نهروان از سپاه او جدا شدند، علی (ع ) می دانست خوارج جنگ با او را تدارک می بینند، حتی چند تن از سرداران مصلحت دیدند قبل از اینکه آنها دست به کار شوند، امیرالمومنین فرمان حمله بدهد. امام فرمود: «در عین حال که اطمینان دارم بزودی دست به تیغ خواهند برد، مادام که آنها شروع به جنگ نکرده اند هرگز شمشیر به روی آنها نخواهم کشید». و از این قبیل شواهدی که دلالت صریح بر شجاعت بی نظیر علی علیه السلام می کند بسیار است . او در عین حال در مروت و جوانمردی نیز کم نظیر بود چنانکه در مواردی سپاهیان وی درصدد انتقام از جنایات دشمن بودند و او فرمود: «هرگز آنها را که پشت به میدان نبرد کرده و گریخته اند و آنها راکه زخم خورده اند به قتل نرسانید، پرده ناموس دشمنان را ندرید، اموال دشمن را به غنیمت مبرید». پاک دلی و صفای ضمیر و عفو و اغماض امیرالمومنین نسبت به دشمنان به حدی بود که به جرات میتوان گفت - و تمام مورخان مسیحی و مسلمان از شیعی و سنی بر آن اتفاق دارند - که نظیر آن از هیچ سردار جنگی و هیچ قائد و پیشوائی در هیچ زمانی دیده نشده است . شواهد تاریخی بر این خلقوخوی آسمانی و خاصه ملکوتی فراوان دیده می شود،چنانکه مورد اتفاق تمام مورخان است که در جنگ جمل بر مرگ طلحه و زبیر گریست . و به محمدبن ابی بکر پسرخوانده خود فرمان داد تا خواهرش عایشه را پس از شکست وپراکنده شدن نگهبانان شتر - که بمنزله پرچم بصریان بود - به خانه مطمئنی منتقل کند و سه روز بعد علی (ع ) به دیدن عایشه رفت و بجای ملامت و ناسزا او را اکرام کرد و دستور داد با منتهای حرمت او را روانه مدینه کنند تا در خانه خود بماند، و شخصاً موقع حرکت به گرمی با او وداع کرد.
شاید در سراسر تاریخ جهان جز از دهان علی بن ابی طالب (ع ) کسی نشنیده است که درباره قاتل با قساوت و ناپاک خود سفارش کند «به این مردی که در بند شماست از همان شیری که من مینوشم بنوشانید، اگر جان بدربردم خود می دانم ، و اگر ازضربت او به سرای دیگر رفتم و خواستید قصاص کنید او را با یک ضربت بکشید. مبادا او را مثله کنید که از رسول خدا (ص ) شنیدم که از مثله بپرهیزید ولو نسبت به سگ گزنده ». بهرحال خصوصیات اخلاقی و صفات کم نظیر او به حدی است که درین مختصر نمیتوان شرح داد. و همین خصال باعث شد که بسیاری از فرَق غُلاة وی را به خدائی بپرستند و هرچند خود علی (ع ) این دسته از مردم گمراه را به سختی تنبیه می کرد دست از اعتقاد خویش برنمیداشتند (راجع به غُلاة و فرَق مختلف و عقاید آنان رجوع به «غُلاة» و «غالیة» شود). محبوبیت علی علیه السلام نزد تمام مسلمانان بخصوص نزد ایرانیان بی نظیر است . و سبب آن علاوه بر صفاتی که خاص وی است ، روشی بود که مطابق قوانین اسلام و تاکیدات پیغمبر اکرم (ص ) درباره برابر شمردن عرب و عجم در اسلام پیش گرفته بود، چنانکه مثلاً عبیداللّه فرزند خلیفه دوم به گمان اینکه هرمزان (حاکم خوزستان که در جنگ با مسلمانان اسیر و پناهنده و سپس مسلمان شده بود) در کشتن پدرش دست داشته بیدرنگ و بدون رسیدگی و حکم حاکم او را کشت ، و علی (ع )هرچند که حکومتی در دست نداشت مجازات عبیداللّه و قصاص خون هرمزان را به اصرار از خلیفه سوم طلب کرد. اماعثمان بنابه اشاره اشراف مدینه و به بهانه اینکه بر مسلمانان مشکل است خانواده خلیفه دوم که داغدارمرگ خلیفه اند داغ تازه ای ببینند، از اجرای مقررات اسلام درباره قصاص شانه خالی کرد. و درحقیقت نمی خواست که یک تن عرب را به خاطر قتل یک عجم نومسلمان به قتل رساند. اما علی علیه السلام از اولین روز حکومت خود در جستجوی عبیداللّه بود تا او را مجازات کند و می فرمود«اگر بر این فاسق دست یابم او را به قصاص خون هرمزان خواهم کشت »، تا سرانجام در میدان صفین به دست یاران امیرالمومنین (ع ) کشته شد. علاوه بر اینها اشتراک علویان و ایرانیان در مخالفت با خلفای اموی که به سختی از تبعیض نژادی پیروی می کردند و نیز عادت ایرانیان به سلطنت موروثی و از این قبیل امور باعث شد که ایرانیان غالباً علاقه ای خاص نسبت به علی بن ابی طالب (ع ) و فرزندان و خاندان او پیدا کنند، چنانکه کتابهای بسیاری در فضایل و کرامات وی نوشته اند و برخی از ایرانیان شرح حال آن حضرت و وقایع زندگی او را به نظم آورده اند که از آن جمله است نظم «حمله حیدری » تالیف ملا بمان علی ، و «خاورنامه » تالیف محمدبن حسام الدین (متوفی در 892 ه' . ق.). (از تجارب السلف نخجوانی صص 36- 52 اعلام زرکلی ج 5 ص 107 از کامل التواریخ ابن اثیرو تاریخ طبری ج 6 ص 8 و صفة الصفوة ج 1 ص 118 و مقاتل الطالبیین ص 14 و حلیة الاولیاء ج 1 ص 61 و سایر مآخذ، و از معجم المولفین ج 7 ص 112 از تاریخ دمشق ابن عساکر ج 12 ص 56 و الوافی صفدی ج 12 ص 106 و کشف الظنون حاجی خلیفه ص 606 و 715 و 802 و سایر مآخذ و از حبیب السیر چ طهران ص 183 و شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و مرد نامتناهی تالیف حسن صدر و سایر مآخذ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی طلحه شامی ، مکنی به ابوطلحة. از روات حدیث بود. رجوع به ابوطلحة (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی طیب ، علی بن عبداللّه بن احمد نیشابوری ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ابی الطیب . رجوع به علی نیشابوری (ابن عبداللّه بن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی عاص . وی فرزند ابوالعاص و زینب بنت خدیجة (ع ) است که نزدیک به بلوغ درگذشت . (از حبیب السیر چ خیام ج 1 ص 430).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی عاص بن ربیعبن عبدالعزی بن عبدشمس بن امیه قرشی عبشمی . رجوع به علی عبشمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی عبداللّه هارون بن علی بن یحیی بن ابی منصور، مکنی به ابوالحسن و مشهوربه ابن منجم . رجوع به علی بن هارون بن علی بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی عزبن عبداللّه باجسرای حنبلی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی باجسرای شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی علی بن محمدبن سالم تغلبی آمدی حنبلی شافعی ، ملقب به سیف الدین . رجوع به علی آمدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی علی محمدبن مقلة، مکنی به ابوالحسین . وی در روزگار المتقی عباسی به وزارت رسید و هنگامی که متقی از خلافت خلع شد، این ابوالحسین علی هنوز وزیر بود. (از تجارب السلف نخجوانی ص 221).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی فتح کاتب ، مشهور به مطوق. رجوع به علی مطوق شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی فرج بن حسن بصری ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به صدرالدین . رجوع به علی بصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی فرج زمزمی (علی خلیفه ...). رجوع به علی خلیفة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی فضل بن عمید، مکنی به ابوالفتح و ملقب به ذوالکفایتین ، فرزند ابن عمید. رجوع به علی ذوالکفایتین شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی فضل ، حسن بن ابی المجد حلبی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علاءالدین حلبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی قاسم خوانساری . رجوع به علی خوانساری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی قاسم عبداللّه بن اماجور منجم ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن ابی القاسم ...) و به ابن اماجور شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی قرة، علی بن احمد ابیوردی شیعی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ابی قرة. رجوع به علی ابیوردی (ابن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی قصیبة. علی بن محمدبن علی غزالی ، مشهور به ابن ابی قصیبة. رجوع به علی غزالی (ابن محمدبن علی ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی کثیر، مملوک . او را پنجاه ورقه شعر است . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی کرم محمدبن محمدبن عبدالکریم بن عبدالواحد شیبانی جزری موصلی ، مشهور به ابن اثیر جزری و ملقب به عزالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن اثیر و علی بن محمدبن محمدبن عبدالکریم بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی لطف . علی بن محمدبن علی بن ابی اللطف مقدسی شافعی ، مکنی به ابوالفضل و مشهور به ابن ابی اللطف . رجوع به علی مقدسی (ابن محمدبن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی مجدبن شرف بن احمد حمصی دمشقی . رجوع به علی حمصی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی محمدبن ابی سعدبن عبداللّه واسطی ، مشهور به دیوانی و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی دیوانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی محمدبن عبداللّه بن علی بن زکریا زبحی جرجانی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی زبحی (ابن محمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی محمد حسن بن هبةاللّه بن عبداللّه بن حسین دمشقی شافعی ، مشهور به ابن عساکر و مکنی به ابوالقاسم و ملقب به ثقةالدین .رجوع به ابن عساکر و علی بن حسن بن هبة اللّه بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی وفاء، علی بن سعدبن علی بن عبدالواحدبن عبدالقاهربن احمدبن مسهر موصلی ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به مهذب الدین و مشهور به ابن ابی الوفاء. رجوع به علی موصلی (ابن سعدبن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابی هیجاء، ملقب به سیف الدوله . وی از آل حمدان بود که در زمان عباسیان بر موصل و شام حکومت می کردند. سیف الدوله علی در سال 303 ه' . ق. متولد شد و در عهد خلافت المقتدر عباسی ، در شام حکومت می کرد و دربار او مرکز تجمع علما و شعرا و ادبا و فضلا بود و خود نیز طبع شعر داشت و گاهی شعر می گفت . در سال 333 ه' . ق. «اخشید» والی مصر به جانب حلب لشکر کشید ولی از سیف الدوله شکست خورد و به طبریة رفت و پس از مدت کمی دوباره به جنگ سیف الدوله آمد و حلب را تصرف کرد، و این جنگوستیز در سال 334 ه' . ق. به مصالحه انجامید و حلب و حمص و انطاکیه به سیف الدوله تعلق یافت و سایر بلاد شام ازآن اخشید گشت . ولی در همان سال اخشید درگذشت و تمام بلاد شام به تصرف سیف الدوله درآمد تا اینکه وی نیز در ماه صفر سال 356 ه' . ق. درگذشت و جسد او را در میافارقین به خاک سپردند. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 547).

[ع َ]
{اخ}
ابن اثردی ، علی بن هبةاللّه بن علی بن اثردی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن اثردی . رجوع به علی بن هبة اللّه بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اثیر، علی بن محمدبن محمدبن عبدالکریم بن عبدالواحد شیبانی موصلی ، مشهور به ابن اثیر جزری و ملقب به عزالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن اثیر و علی بن محمدبن محمدبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد. وی از اهالی قزوین بود و از جمله وکیلانی بشمار می رفت که صاحب کشف الغمة بنقل از اعلام الوری تالیف طبرسی ، گوید که آنها حضرت صاحب الامر (ع ) را رویت کرده اند. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 110).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد، مکنی به ابوالفتح . وی وزیر ملک اهواز بود و به روزگار ناصرخسرو در بصره میزیست . مردی اهل و صاحب فضل و دانای شعر و ادب بود با کرمی تمام . (از سفرنامه ناصرخسرو).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد، ملقب به علاءالدین (متوفی در سال 706 ه' . ق.).وی از قاریان بود. او راست : شرح الشاطبیة فی القراآت . (از معجم المولفین ج 7 ص 9 از کشف الظنون ص 548).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد، مکنی به ابوالفتوح . از حقوقدانان بود و در سال 1289 ه' . ق. در استان غربی مصرمتولد شد. و در دانشکده منپلیه فرانسه تحصیل علم حقوق کرد و به مصر بازگشت و چندین مدرسه مختلف تاسیس کرد و در سال 1331 ه' . ق. در قاهره درگذشت . او راست : 1- خواطر فی القضاء و الاقتصاد و الاجتماع . 2- سیاحة مصری فی اروبا سنة 1900 م . 3- الشریعة الاسلامیة والقوانین الوضعیة. 4- المذهب الاجتماعی فی التشریع الجنائی . (از معجم المولفین ج 7 ص 22 از فهرس المولفین بالظاهریة و معجم المطبوعات ص 322 و فهرس الازهریة ج 6 ص 21 و مرآة العصر ج 2 ص 273 و الاعلام زرکلی ج 5 ص 67).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد (دهقان ...)، ملقب به اختیارالدین . وی ممدوح سوزنی بود، و او را در قصیده ای مدح کرده است که چند بیت از آن نقل میشود:
کآمد به فرخی ز سفر اختیار دین
کز مدح او کند شرف و افتخار دل
دهقان علی که همچو علی بدسگال را
در سینه بگسلد به سر ذوالفقار دل .

(از دیوان حکیم سوزنی سمرقندی ص 245).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن ابراهیم بن اسماعیل مهائمی دکنی هندی حنفی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی مهائمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ابراهیم بن زبیر عنانی فسوی شافعی ، ملقب به رشید و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی فسوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن ابی دجانه مصری ، مکنی به ابوالحسن . خطاط و نویسنده قرن چهارم هجری . رجوع به علی مصری (ابن احمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن ابی هیجاء هکاری ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به سیف الدین و مشهور به مشطوب . رجوع به علی مشطوب شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن احمدبن محمدبن یوسف بلصفوری ازهری مالکی . رجوع به علی یوسف شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن احمد قلقشندی مصری شافعی . نسابه قرن هشتم هجری . رجوع به علی قلقشندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن اسعدبن ابی بکربن محمدبن عمربن ابی الفتوح بن علی بن ابی الفتوح بن علی بن صبح اصبحی یمنی ، ملقب به ضیاءالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به اصبحی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن بکری ، مکنی به ابوالحسن . نام او را بصورت «علی بن عمربن احمدبن عبدالباقی بن بکری » نیز آورده اند. وی کتابدار کتابخانه نظامیه و از مردم باب الازج بود و در هجدهم رمضان سال 575 ه' . ق. درگذشت و در «وردیه » دفن گردید. او نحو را نزد ابوالسعادات بن شجری و لغت را نزد ابومنصور جوالیقی فراگرفت . او را خطی نیکو بود و تعداد بسیاری از کتب را به خط خویش نگاشته است . (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 104).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن تقی بن صالح ، مشهور به ابن حجة و شهید ثانی (911 - 957 ه' . ق.). فقیه و اصولی و محدث و متکلم بود و در مکه اقامت داشت . او راست : 1- البدایة فی الدرایة. 2- روض الجنان فی شرح الارشاد، در فقه شیعه . 3- غنیة القاصدین فی اصطلاحات المحدثین . 4- کتاب الرجال و النسب و تحقیق الایمان و الاسلام . 5- المسالک ، در هفت مجلد. (ازمعجم المولفین ج 7 ص 12 از هدیة العارفین ج 1 ص 747).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن تقی الدین بخاری مکی شافعی ، مشهور به قبانی . رجوع به علی بخاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حرب . محدث است . (منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حرب سمیرمی ، مکنی به ابوطالب و ملقب به کمال الدین . رجوع به علی سمیرمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسن بن ابراهیم تجیبی اندلسی مالکی ، مشهور به حرالی . رجوع به علی حرالی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسن مذحجی ، مشهور به بحدة و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مذحجی شد.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسن یمانی ، مشهور به ابن علیف . وی شاعر بود و درسال 855 ه' . ق. درگذشت . او را دیوان شعری است . (ازمعجم المولفین ج 7 ص 14 از هدیة العارفین ج 1 ص 732).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسین بن احمدبن حسین بن محمویه یزدی شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی یزدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسین حسینی علوی آملی ، ملقب به ممتازالعلماء و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی آملی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حسین قطیفی . رجوع به علی قطیفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حمدون اندلسی حمیری ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به نورالدین . نحوی و لغوی قرن هفتم هجری . رجوع به ابوالحسن حمیری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن حنّی . محدث است . (منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن خاتون عاملی .فقیه و ادیب قرن دهم هجری . رجوع به علی عاملی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن خلف بن محمد باذش انصاری غرناطی ، مشهور به ابن باذش و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن باذش و غرناطی و علی باذش شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن زکریا، مشهور به ابن زکرون و مکنی به ابوالحسن . فقیه و عالم علم فرائض و محدث و صوفی از اهل طرابلس بود که در سال 370ه' . ق. درگذشت . او را مولفات بسیاری است . (از معجم المولفین ج 7 ص 15 از الدیباج ابن فرحون ج 1 ص 201).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن زین الدین بحری (علی تقی ...). رجوع به علی بحری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن سعیدبن حزم بن غالب بن صالح بن خلف بن سفیان بن یزید فارسی اندلسی قرطبی یزیدی ، مکنی به ابومحمد و مشهور به ابن حزم . فقیه و ادیب قرن پنجم هجری . رجوع به ابن حزم و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 16 و سیر النبلاء ذهبی ج 11 ص 188 و فهرس المولفین بالظاهریة و وفیات الاعیان ج 1 ص 428 و الصلة ص 408 و جذوةالمقتبس ص 290 و مطمح الانفس ص 55 و معجم الادباء ج 12 ص 235 و تذکرة الحفاظ ذهبی ج 3 ص 321 و البدایة ج 12 ص 91 و تاریخ الحکماء ص 232 و لسان المیزان ج 4 ص 198 و النجوم الزاهرة ج 5 ص 75 و کشف الظنون ص 21 و 118 و سائر صفحات و ایضاح المکنون ج 1 ص 319 و ج 2 ص 62 و 272 و سائر صفحات و نفح الطیب ج 6 ص 202 و مرآة الجنان ج 3 ص 79 و بغیة الملتمس ص 403 و مختصر دول الاسلام ج 1 ص 207 و ظهرالاسلام ج 3ص 53 و المتجددون فی الاسلام ص 190 و ابن حزم نوشته محمد ابوزهرة و هدیة العارفین ج 1 ص 690 و ابن حزم نوشته طه حاجری و تاریخ الفکر الاندلسی ص 74 و فهرست المخطوطات المصوره سید ج 2 ص 74 و برکلمن ج 1 ص 400 و غیره .

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن سلک فالی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به مودب . رجوع به علی فالی (ابن احمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن سهل فوشنجی هروی ، مکنی به ابوالحسن . از عرفای نیمه اول قرن چهارم هجری . رجوع به ابوالحسن فوشنجی و نامه دانشوران ج 3 ص 35 و حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 304 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن طالب معدل . رجوع به علی معدل شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عباس اندآنی ، مکنی به ابوالحسن . والی اصفهان . رجوع به علی اندآنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالرحمان بن احمدبن عبدالرحمان بن یعیش زهری باجی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی باجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالعزیزبن عبدالحقبن خراسان ، مشهور به ابن خراسان . آخرین تن از امرای آل خراسان در تونس بود. وی در سال 553 ه' . ق. پس از درگذشت عمش عبداللّه بن عبدالعزیز به حکومت رسید ولی در سال 554 ه' . ق. بر اثر فشار عبدالمومن کومی ، ناچار شد که از تونس به مراکش رود، اما قبل از رسیدن به مراکش در سال 555 ه' . ق. درگذشت و بدین ترتیب حکومت آل خراسان نیز منقرض گشت . (از الاعلام زرکلی از الخلاصة النقیة ص 54 و البیان المغرب ج 1 ص 316 و دائرة المعارف الاسلامیة ج 8 ص 258).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالعزیز میوروقی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی میوروقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبداللّه بغدادی ، مکنی به ابوخطاب . رجوع به علی بغدادی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالمومن زواوی مغربی مالکی . رجوع به علی زواوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالنبی بن محمد طسوجی . رجوع به علی طسوجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عبدالواحد مقدسی حنبلی ، مشهور به ابن بخاری و ملقب به فخرالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بخاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عثمان بن محمدبن اسحاق سلمی مناوی قاهری شافعی . رجوع به علی مناوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عرام بن احمد ربعی اسوانی . رجوع به علی ربعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن احمد ارموی حنبلی ، ملقب به زین الدین . رجوع به علی ارموی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن بندار یزدی حنفی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی یزدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن سلیمان فالی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی فالی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن عبدالمنعم ، مشهور به ابن هبل و خلاطی ، و ملقب به مهذب الدین ، و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن هبل و علی خلاطی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن محمدبن جعفربن عبداللّه بن حسین بن علی بن ابی طالب ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عقیقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی بن محمدبن دواس القنا الواسطی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن واسطی . از معاریف علمای نجوم . رجوع به ابوالحسن (علی بن احمدبن ...) و تاریخ الحکماء قفطی ص 240 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی جندی یمنی . رجوع به علی جندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی شریشی ، مشهور به ابن لبال و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی شریشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی عرشانی یمنی . رجوع به علی عرشانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن علی کزبری ، ملقب به علاالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کزبری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن عمربن محمدبن احمد بوشی انصاری ، ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بوشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن فضل اربکی . رجوع به علی اربکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن قاسم بن محمد حسنی یمنی ، مشهور به داعی . رجوع به داعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن قاسم بن موسی ، مشهور به مصباح زرویلی . رجوع به علی زرویلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن ابراهیم حسینی مشهدی احسائی ، ملقب به جمال الدین . رجوع به علی احسائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن ابراهیم عزیزی بولاقی شافعی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی عزیزی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن احمدبن عبدالقادربن عثمان منوفی جوفی . رجوع به علی منوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن اسحاقبن احمدبن حسن حسنی یمنی صنعانی . رجوع به علی صنعانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن داوود رزاز. رجوع به علی رزاز شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن سلیمان بن حمزه مقدسی سالحی حنبلی ، ملقب به فخرالدین . رجوع به علی مقدسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن طرطوسی حرمی ، مکنی به ابوبکر. از علمای قرن چهارم هجری . رجوع به علی حرمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن علی واحدی نیشابوری شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن احمد ابن ...)، و مآخذ ذیل شود:معجم المولفین ج 7 ص 26 و سیرالنبلاء ذهبی ج 11 ص 224 وطبقات الشافعیه اسنوی ص 182 و اسماء الرجال الناقلین عن الشافعی و المنسوبین الیه تالیف ابن هدایة ص 61و مناقب الشافعی و طبقات اصحابه من تاریخ الذهبی ص 145 و فهرس المولفین بالظاهریة وفیات الاعیان ج 1 ص 419و طبقات الشافعیة ج 3 ص 289 و معجم الادباء ج 12 ص 257 وکامل التواریخ ابن اثیر ج 10 ص 35 و البدایه ابن کثیر ج 12 ص 114 و طبقات القراء ابن جزری ج 1 ص 523 و انباءالرواة ج 2 ص 223 و طبقات الشافعیه ابن هدایة ص 58 و شذرات الذهب ابن عماد ج 3 ص 330 و مختصر دول الاسلام ج 2 ص 3 و بغیةالوعاة سیوطی ص 327 و النجوم الزاهرة ج 5 ص 104 و مرآةالجنان ج 3 ص 96 و المختصر فی اخبار البشر ج 2 ص 201 و مفتاح السعادة ج 1 ص 402 و کشف الظنون ص 76 و 125 و سایر صفحات و روضات الجنات خوانساری ص 484 و فهرست الخدیویة ج 1 ص 133 و 221 و ایضاح المکنون ص 673 و فهرس المخطوطات المصورة ص 50 و هدیة العارفین ج 1 ص 692.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن عمربن سالم بن عبیداللّه بن حسن علوی حسینی زیدی شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی زیدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن غزال نیشابوری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن احمدبن ...)، و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7ص 27 و معجم الادباء ج 12 ص 272 و التحبیر سمعانی ص 63.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن کوثر محاربی غرناطی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی محاربی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن معصوم بن نصیرالدین بن ابراهیم بن سلام اللّه بن مسعودبن محمدبن منصور حسنی حسینی ، مشهور به ابن معصوم . ادیب و شاعر قرن یازدهم هجری . رجوع به سیدعلی خان شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمدبن یوسف بن مروان بن عمر غسانی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی غسانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد بنا دمیاطی . رجوع به علی بنا شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد جمالی حنفی رومی زنبیلی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی جمالی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد دیبلی شافعی . رجوع به علی دیبلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد رتبلی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی رتبلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد رسموکی . رجوع به علی رسموکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد شیرازی مکی شافعی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی شیرازی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد فنجکردی نیشابوری ، ملقب به شیخ الافاضل و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی فنجکردی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن محمد کیزاوانی حموی شاذلی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حموی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن مکابر شظبی یمنی . رجوع به علی یمنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن مکرم اللّه صعیدی عدوی مالکی ازهری . رجوع به علی صعیدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن مکی رازی ، ملقب به حسام الدین و مشهور به ابن مکی . فقیه و ساکن دمشق بود و به حلب نیزسفر کرد، و در سال 593 یا 598 ه' . ق. در دمشق درگذشت و در خارج باب فرادیس دفن شد. او راست : 1- خلاصة الدلائل فی تنقیح المسائل ، در فروع فقه حنفی ، و آن شرح قدوری است . 2- سلوة الهموم . 3- فتاوی . (از معجم المولفین ج 7 ص 30 از فهرست مخطوطات الفقه الحنفی بالظاهریة و مفتاح السعادة ج 2 ص 142 و تاج التراجم ص 31 و الجواهر المضیة ج 1 ص 353 و کشف الظنون ص 999 و سایر صفحات ، و الفوائد البهیة ص 118 و هدیة العارفین ج 1 ص 703).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن منصور بسام ، مشهور به بسامی و ابن بسام . رجوع به علی بسامی و ابن بسام شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی بن امام محمد تقی علیه السلام ، مکنی به ابوالقاسم . محدث و فقیه و از غُلات شیعه میباشد که در سال 352 ه' . ق. در یکی از قراء فارس درگذشت . او راست : الاغاثة فی الثلاثة.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی بن علی جلاد راکبی نخلی حنفی . رجوع به علی جلاد شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی بن محمد تقی علیه السلام ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی بن احمدبن موسی بن امام محمد تقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی بن محمد دیری جوبری دمشقی شافعی ، ملقب به علاءالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی دیری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی جزائری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی جزائری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موسی عاملی نباطی . رجوع به علی نباطی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن موفقبن متوکل ، مکنی به ابومحمد و ملقب به المکتفی باللّه . هفدهمین خلیفه عباسی . رجوع به علی عباسی (ابن احمد معتضدبن موفقبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن نوبخت ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن نوبخت . وی در سال 416 ه' . ق. در مصر درگذشت . رجوع به ابوالحسن علی ... و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 31 و وفات الاعیان ج 1 ص 452 و کشف الظنون ص 769.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن هبل تبریزی بغدادی موصلی ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به مهذب الدین . رجوع به علی تبریزی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن یوسف بن خضر آمدی حنبلی ، ملقب به زین الدین . رجوع به علی آمدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن یوسف وادی آشی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی وادی آشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدبن یونس (الشیخ الامام ...)، مکنی به ابوالحسن (متوفی در سال 399 ه' . ق.). او راست : الزیج الکبیر الحاکمی ، دردو مجلد بزرگ. (از کشف الظنون حاجی خلیفه ج 2 ص 971).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدابیوردی شیعی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ابی قرة. متکلم قرن دهم هجری . رجوع به علی ابیوردی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد ازرق، مشهور به ابن ازرق و ملقب به موفقالدین و نورالدین ، و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی ازرق شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد اسدی طوسی ، مکنی به ابونصر. شاعر مشهور. رجوع به اسدی (علی بن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد انصاری . فقیه حنفی . رجوع به علی انصاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد انطاکی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی انطاکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد باسفری . شاعر. رجوع به علی باسفری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد بستجی . فقیه بود. رجوع به علی بستجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد بستیفی نیشابوری . محدث است . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ).

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد بغدادی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن قصار. رجوع به علی قصار شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد بغدادی شافعی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن مرزبان . رجوع به علی بغدادی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد بلخی ، مکنی به ابوالقاسم . از علمای نجوم . رجوع به علی بلخی (ابن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد تستری . رجوع به علی تستری (ابن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد جرجانی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی جرجانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد جرجرایی ، مکنی به ابوالقاسم و ملقب به نجیب الدولة. رجوع به علی جرجرایی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد جشوبی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی جشوبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد حریشی فاسی مالکی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حریشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد حسینی عاملی ، ملقب به تاج الدین . رجوع به علی عاملی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد خرد یمانی . فقیه قرن دهم هجری . رجوع به علی خرد شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد خرقانی (یاعلی بن جعفر)، مکنی به ابوالحسن . از بزرگترین مشایخ صوفیه اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری . رجوع به ابوالحسن علی بن جعفر... و ابوالحسن خرقانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد خیالی بن ابراهیم گلشنی ، مشهور به صفوتی . رجوع به علی صفوتی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد دریدی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی دریدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد راسبی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی راسبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد زنبیر، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی زنبیر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد سماقه عاملی مشغری . رجوع به علی سماقة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد سهیلی اسفرایینی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی اسفرایینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد شامی خزرجی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی شامی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد شبامی عاملی زیدی ، ملقب به زین الدین . رجوع به علی عاملی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد صرصری نجری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی صرصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد طائی سموقی ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به بهاءالدین . رجوع به علی سموقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد طوسی ، مکنی به ابومنصور و متخلص به اسدی . شاعر مشهور. رجوع به اسدی طوسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد عادلی عاملی مشهدی غروی . رجوع به علی عادلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد عمرانی موصلی . رجوع به علی عمرانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد فقیه عاملی . رجوع به علی فقیه شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد قرافی انصاری مصری شافعی . رجوع به علی قرافی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد کاتب ، ملقب به منتجب الدین بدیع اتابک جوینی . منشی معروف سلطان سنجر سلجوقی . رجوع به علی جوینی (ابن احمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمدکریدی حنفی ، ملقب به شکری . رجوع به علی کریدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد کوفی علوی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی کوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد مجتبی انطاکی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی انطاکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد مصری شامی شافعی اشعری ، مشهور به ابن صدقة. رجوع به علی مصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد معتضدبن موفقبن متوکل عباسی ، مکنی به ابومحمد و ملقب به المکتفی باللّه . هفدهمین خلیفه عباسی . رجوع به علی عباسی (ابن احمد معتضد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد مغربی یشرطی شاذلی . رجوع به علی یشرطی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد مقری . رجوع به علی مقری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد نجاری شعرانی شافعی . رجوع به علی شعرانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد مهلبی لغوی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مهلبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد میمندی ، مکنی به ابوالحسن . وزیر سلطان محمودبن سبکتکین . رجوع به علی میمندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد نسوی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی نسوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن احمد هیتی . رجوع به علی هیتی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اخشید، مکنی به ابوالحسن . سومین تن از سلاطین آل اخشید در مصر و شام بود که از 349تا 355 ه' . ق. سلطنت کرد. رجوع به «آل اخشید» شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اخضر، علی بن عبدالرحمان بن مهدی بن عمران اشبیلی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن اخضر. رجوع به علی اشبیلی (ابن عبدالرحمان بن مهدی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ادریس بن علی قصاره حمیری . رجوع به علی قصارة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ادریس مامون بن یعقوب منصور، مکنی به ابوالحسن سعید و ملقب به المعتضد باللّه . از خلفای موحدین (بنی عبدالمومن )در مراکش . رجوع به علی مومنی (ابن ادریس ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ادمی ، علی بن محمدبن محمد، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن ادمی وملقب به صدرالدین . رجوع به علی بن محمدبن محمد شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسباطبن سالم کوفی شیعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن استجی ، علی بن عبداللّه بن علی بن محمدبن یوسف بن سلیمان بن عمر ازدی ، مشهور به ابن استجی . رجوع به علی ازدی (ابن عبداللّه بن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاق، معروف به ابن سلار و ملقب به الملک العادل سیف الدین . وزیر ظافر عبیدی صاحب مصر. رجوع به ابن سلار شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاقبن ابراهیم حنظلی سمرقندی . رجوع به علی سمرقندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاقبن ابی سهل بن نوبخت نوبختی ، سرسلسله یک شعبه از خاندان نوبختی بود. رجوع به علی نوبختی (ابن اسحاقبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاقبن خلف زاهی بغدادی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی زاهی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاقبن محمدبن غانیة، مشهور به ابن غانیة. وی امیر جزایر بالیار و نواحی آن در شرق اندلس بود. که در سال 579 ه' . ق. پس از درگذشت پدرش حکومت را به دست گرفت و از مشغولیت بنی عبدالمومن (موحدین ) در اندلس استفاده کرد و در سال 586 بر ساحل بجایة در الجزائر دست یافت و برخی از مخالفان موحدین به وی پیوستند و او را لقب «امیرالمسلمین » دادند. سپس در جنگی که بین او و یعقوب بن یوسف مومنی درگرفت وی شکست خورد و فرار کرد و در سال 585 در خیمه یک پیرزال عرب درگذشت . (از الاعلام زرکلی چ 2ج 5 ص 68 از المعجب ص 270 و وصفة جزیرة الاندلس ص 189).

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاق ابیوردی خاورانی ، ملقب به اوحدالدین . رجوع به علی ابیوردی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاق برمکی . رجوع به علی برمکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاق طوسی . وی پدر خواجه نظام الملک بود. رجوع به علی طوسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسحاق مروزی ، مکنی به ابوالحسن . تابعی بود. نیز رجوع به ابوالحسن علی ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسد، مکنی به ابوالمعالی . امیر بدخشان و معاصر ناصرخسرو بود. ابیات ذیل از اوست :
فخر دانا به دانش و ادب است
فخر نادان به جامه و سلب است
ادب و دانش از ادیب اکنون
خوار، ورچند مزد باادب است
ناکسان پیشگاه و کامروا
فاضلان دورمانده ، وین عجب است
سبب این همه نداند کس
جز همان کو مسبب سبب است
علی بن اسد چنین گوید
کاین جهان سربسر غم و تعب است .

(از یادداشت مرحوم دهخدا).

[ع َ]
{اخ}
ابن اسرافیل قنالی زاده (مولی ...). رجوع به علی قنالی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن ابراهیم بن جباره کندی محلی سخاوی مالکی ، ملقب به شرف الدین و مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جبارة (554 - 632 ه' . ق.). وی ادیب و نحوی و شاعر بود. و در قاهره درگذشت . او راست : نظم الدر فی نقدالشعر. و نیز او را دیوان شعری است . (از معجم المولفین ج 7 ص 34 از کشف الظنون ص 1961 و هدیة العارفین ج 1 ص 707 و الوافی صفدی ج 12 ص 6 وبغیة الوعاة سیوطی ص 329 و ایضاح المکنون ج 1 ص 507).

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن ابراهیم بن محمدبن عربشاه اسفرایینی شافعی مکی ، مشهور به عصامی و حفید. رجوع به علی عصامی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن اسحاقبن سالم بن اسماعیل بن عبداللّه بن موسی بن بلال بن عامربن ابی موسی عبداللّه بن قیس اشعری یمانی بصری ، مکنی به ابوالحسن . پیشوای اشعریان . رجوع به ابوالحسن اشعری و علی اشعری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن خلیل خراسانی (علی اکبر نواب ...). رجوع به علی اکبر خراسانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن شریف حسنی ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به اعرج . از پادشاهان دولت سجلماسة در مغرب . رجوع به علی سجلماسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن شعیب بن میثم بن یحیی تمار اسدی کوفی بصری میثمی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به میثمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن علی بن حسن بن عطیه ابیاری ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به شمس الدین . رجوع به علی ابیاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن قاسم بن محمد حسنی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حسنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن موسی بن علی بن حسن بن محمد دمشقی شافعی ، مشهور به ابن عمادالدین و ابن وس ّ، و ملقب به علاءالدین . متولد در سال 917ه' . ق. وی در 971 ه' . ق. در دمشق درگذشت . او را حواشیی بر شرح ابن مصنف بر الفیة میباشد. (از معجم المولفین ج 7 ص 37 از شذرات الذهب ابن عماد ج 8 ص 363).

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بن یوسف قونوی تبریزی شافعی ، ملقب به علاالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قونوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل اندلسی مرسی ضریر، مشهور به ابن سیدة و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن سیدة و علی بن سیدة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اسماعیل بغدادی ، ملقب به علم الدین و مشهور به رکاب سالار. رجوع به علم الدین جوهری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اصیل بن مسعودبن محمودبن محمد حنفی برمائی ، مکنی به ابومحمد. رجوع به علی برمائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اضحی ، علی بن عمربن محمدبن مشرف بن احمد همدانی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن اضحی . رجوع به علی همدانی (ابن عمربن محمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اعلم ، علی بن حسن علوی بغدادی ، مشهور به ابن اعلم و مکنی به ابوالقاسم . ریاضی دان و منجم مشهور قرن چهارم هجری . رجوع به ابن اعلم و علوی (علی بن حسن ...) و علی بن حسن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اعمی ، علی بن محمدبن مبارک ، ملقب به کمال الدین و مشهور به ابن اعمی . شاعر مصری . رجوع به علی بن محمدبن مبارک شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن افراسیاب جلابی (کیا...). رجوع به علی جلابی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن افلج بن محمد عبسی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به عبسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اقبرس ، علی بن محمدبن اقبرس قاهری شافعی ، مشهور به ابن اقبرس و ملقب به علاءالدین . رجوع به علی قاهری (ابن محمدبن اقبرس ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن التمش ، ملقب به جلال الدین . وی حاکم قنوج بود و در ماه شعبان سال 645 ه' . ق. هنگامی که برادرش سلطان ناصرالدین محمودبن شمس الدین التمش به فتح ولایت میان دوآب مبادرت کرد همراه وی بود و پس از پایان جنگ و جدال ، ناصرالدین محمود ایالت کهتل را به برادر خود جلال الدین علی تفویض کرد، ولی جلال الدین علی بر اثر برخی توهمات از راه کوهستان بجانب لاهور فرار کرد. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 624).

[ع َ]
{اخ}
ابن الیاس (امیر...). در سال 322 ه' .ق. که معزالدوله به اشاره برادر بزرگتر خود عمادالدوله به قصد تسخیر کرمان روان شد، این علی بن الیاس (در روضةالصفا نام او محمد ذکر شده است ) حاکم کرمان بود و در آنجا متحصن شد و روزها لباس رزم میپوشید و به جنگ معزالدوله میرفت اما شبها وسایل پذیرائی و خوراک برای معزالدوله می فرستاد. و چون معزالدوله علت این تناقض را از وی پرسید، جواب گفت که روزها مطابق وظیفه خود با تو که دشمن ولایت من هستی میجنگم ولی شبها وظیفه دیگر خود را نسبت به تو که در ولایت ما مهمان هستی انجام میدهم . معزالدوله ازین جواب منفعل گشت و موقتاً از تسخیر کرمان صرف نظر کرد، تا اینکه پس ازعلی پسرش الیسع به حکومت رسید و معزالدوله توانست کرمان را تصرف کند. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 425).

[ع َ]
{اخ}
ابن الیاس آغاجی بخاری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی آغاجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اماجور، علی بن ابی قاسم عبداللّه بن اماجور منجم ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن (علی بن ابی القاسم ...) و به ابن اماجور شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن امراللّه حنائی . رجوع به علی حناوی زاده (ابن محمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ام ولد، علی بن عبدالعزیز،بن حسام بن حامد رومی ، مشهور به ابن ام ولد و ولدزاده رومی . رجوع به علی رومی (ابن عبدالعزیزبن حسام بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن امیر ارغونشاه جونی قربانی (علی بیک ...). پدر او امیر ارغونشاه جونی قربانی حاکم نیشابور بود، و خود علی بیک بر حدود مرو و ماخان مستوفی بود و بعداً حاکم ابیورد و حدود آن شد. در سال 784 ه' . ق.به امیر تیمور گورکانی خبر رسید که این علی بیک جونی قربانی با امیر ولی متحد شده قصد سبزوار را دارند، لذا امیر تیمور با سپاهی به قصد او رفت و در حوالی قلعه کلات ، علی بیک شکست خورده تسلیم شد و مورد عفو امیر تیمور قرار گرفت . اما بار دیگر پس از بازگشت به قلعه خود آغاز مخالفت کرد و امیر تیمور عده ای را مامور محاصره آن قلعه ساخت و خود بجانب مازندران رفت .و پس از مدتی علی بیک دوباره تسلیم شد و مورد عفو امیر تیمور قرار گرفت . ولی چون بار دیگر با برخی از امیران آغاز شورش کرد به دستور امیر تیمور او و ملک غیاث الدین پیرعلی و برادرش ملک محمد و جمعی دیگر به یاسا رسیدند. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 صص 431 - 434).

[ع َ]
{اخ}
ابن امیر علی قوشچی (امیر شیخ ...). وی از امرای سلطان ابوسعید بود. و ابوسعید در سال 730 ه' . ق. وی را بهمراهی خواجه علاءالدین محمد، به خراستان فرستاد و حکومت خراسان را به دست امیر شیخ علی سپرد تا خرابی هائی را که بعد از قتل امیر چوپان در آن سرزمین بروز کرده بود ترمیم نماید. پس از مدتی امیر علی جعفر که برای مخالفت با محمدخان در اوجان ، به خراسان رفته بود با جمعی از امرا و از جمله این امیر شیخ علی ملاقات کرده و آنان را با خود همراه ساخت . و این عده در شعبان سال 737 ه' . ق. سلطانیه را تصرف کردند. ولی امیر شیخ علی بعداً به دست طغاتیمورخان به قتل رسید. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 226). (از تاریخ مفصل ایران ، مغول تالیف عباس اقبال ص 343 و 344).

[ع َ]
{اخ}
ابن امیر محمد برندق برلاس (میرزا علی بیک ...). از شاهزادگان تیموری . رجوع به علی بیک بن امیر محمد... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن امیر موید ارلات . وی در هنگام لشکرکشی دوم امیر تیمور گورکانی به خراسان ، همراه او بود. و امیر تیمور درین جنگ قلعه قهقهه را که در برابر دروازه کلات بود تعمیر کردو حاجی خواجه را کوتوال آن حصار ساخت و امیرزاده علی بن امیر موید ارلات را با شیخ علی بهادر در آن قلعه گذاشت تا راه ها را مضبوط کنند و نگذارند کسی به کلات آمد و رفت کند. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 433).

[ع َ]
{اخ}
ابن امین جزائری . رجوع به علی جزائری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن امیةبن خلف . از کفار قریش بود که در غزوه بدر، عبدالرحمان بن عوف وی و پدرش امیة را اسیر ساخت و بلال حبشی که در مکه از آنها متضرر شده بود انصار را تشویق به قتل آنان کرد و بالاخره هر دو با شمشیر حبیب بن یصاف انصاری و حباب بن منذر کشته شدند. (از حبیب السیرچ خیام ج 1 ص 340) (از امتاع الاسماع مقریزی ج 1 ص 90).

[ع َ]
{اخ}
ابن انجب بن عثمان بن عبداللّه بن عبدالرحیم بغدادی خازن شافعی ، مشهور به ابن ساعی و مکنی به ابوطالب و ملقب به تاج الدین (593 - 674 ه' . ق.). او را علاوه برکتبی که در «ابن ساعی » نقل شده است کتابهای زیر میباشد: 1- الاحادیث الثمانیة العالیة. 2- اخبارالادباء. 3- اخبارالخلفاء. 4- الایناس بمناقب عباس . 5- الحث علی طلب الوالد. 6- ذیل بر کامل التواریخ ابن اثیر، درپنج مجلد. 7- ذیل بر مختصر طبقات الشافعیه ابراهیم بن علی شیرازی ، در هفت مجلد. 8- سیرة المستنصر. 9- شرح بر مقامات حریری ، در بیست وپنج مجلد. 10- غررالمحاضرة و دررالمکاثرة، در تاریخ . 11- غزل الطرف ، در دو جلد. 12- مشیخة علی بن انجب . 13- المعلم الاتابکی . 14-مفاتیح الجنان و مصابیح الجنان . 15- مناقب الخلفاء الاربعة، در سه جلد. 16- نزهة الابصار. 17- نساء الخلفاء من الاحرار و الاماء. رجوع به ابن ساعی و به کتب زیر شود: معجم المولفین ج 7 ص 41 کشف الظنون ص 14 و 25 وسایر صفحات هدیة العارفین ج 1 ص 712 و ایضاح المکنون ج 1 ص 42 و اعیان الشیعة ج 41 ص 98 و تاریخ علماء بغداد ابن رافع سلامی ص 137 و البدایه ابن کثیر ج 13 ص 270 و الحوادث الجامعه ابن فوطی ص 386 و شذرات الذهب ج 5 ص 343 و تذکرة الحفاظ ج 4 ص 250 و التعریف بالمورخین عزاوی ج 1 ص 92 و المخطوطات التاریخیة ص 52 و حمیدیة کتبخانه ص 63 و التذکره طاهر جزائری شماره 127 و فهرس المولفین بالظاهریة و طبقات الشافعیه اسنوی ص 123 والوافی صفدی ج 12 ص 12 و حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 117.

[ع َ]
{اخ}
ابن انجب ابی المکارم المفضل بن ابی الحسن علی بن ابی الغیث مفرج بن حاتم بن حسن بن جعفربن ابراهیم بن حسن لخمی مقدسی اسکندرانی مالکی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مقدسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اندلسی ، علی بن حمدون بن سماک بن مسعودبن منصور جذامی ، مشهور به ابن اندلسی . رجوع به علی جذامی (ابن حمدون بن سماک بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اوچ قرابهادر (شیخ ...). وی از امیرزادگان بود، و در ذی حجه سال 808 ه' . ق. امیر سیدخواجه ، با او و برادرانش و تیمور ملک دولدای هم پیمان شده میخواستند علیه میرزا شاهرخ قیام کنند، ولی میرزا شاهرخ بموقع ازین نقشه آگاه شده آنها را تنبیه کرد. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 559).

[ع َ]
{اخ}
ابن اویس ایلکانی (شاهزاده شیخ ...). رجوع به علی بن سلطان اویس ایلکانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن اَیدُغدی . فقیه حنبلی ، اهل دمشق و ترکی الاصل . او را فرهنگی است در شرح حال شیوخ خود. (از معجم المولفین ج 7 ص 42 از الاعلام زرکلی ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ایدمربن علی جلدکی ، ملقب به عزیزالدین . رجوع به علی جلدکی (ابن محمدبن ایدمر...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ایرنجین (امیر شیخ ...). پدر او امیر ایرنجین ، پدر یکی از زنان سلطان ابوسعید بهادرخان بود، و چون با ابوسعید از در مخالفت درآمد، درجنگی که در جمادی الاولای سال 719 ه' . ق. در حدود آذربایجان در ساحل سفیدرود بین آن دو روی داد، فرزند امیر ایرنجین یعنی امیر شیخ علی ، توسط سپاهیان سلطان ابوسعید کشته شد. (از حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 206) (ازتاریخ مفصل ایران ، مغول تالیف عباس اقبال ص 333).

[ع َ]
{اخ}
ابن ایل ارسلان قریب ، معروف به حاجب بزرگ. از بزرگان امرای سلطان محمود غزنوی . رجوع به حاجب (علی بن قریب ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ایوب قدسی شافعی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی قدسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بابویه ، علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن بابویه . رجوع به ابن بابویه و علی بن حسین بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن باجی ،مکنی به ابوالحسن . تابعی است و ابن ابی عروبة از او نقل کند. و نیز رجوع به ابوالحسن (علی بن باجی ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن باکو، علی بن محمدبن عبداللّه ، مکنی به ابوعبداللّه و مشهور به ابن باکو. از عرفای نیمه اول قرن پنجم هجری . رجوع به علی بن محمدبن عبداللّه شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بایدوخان . وی یکی از سه پسر بایدوخان است که هیچ یک از ایشان به سلطنت نرسید. (حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 145).

[ع َ]
{اخ}
ابن بتنونی ، علی بن عمربن علی بن حسام الدین ابوصیری حنفی شاذلی ، مشهور به ابن بتنونی . رجوع به علی بتنونی (ابن عمربن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بحربن بَرّی . محدث است . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ).

[ع َ]
{اخ}
ابن بُحَیر تابعی است . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن بُخار. محدث است . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ).

[ع َ]
{اخ}
ابن بخاری ، علی بن احمدبن عبدالواحد مقدسی حنبلی ، مشهور به ابن بخاری و ملقب به فخرالدین و مکنی به ابوالحسن .رجوع به علی بخاری (ابن احمدبن عبدالواحد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بدربن خورشیدبن ابی بکر (امیر...). رجوع به علی لر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بدربن شجاع الدین خورشیدبن ابی بکر (امیر...). رجوع به علی لر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بذیمة. محدث است . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ).

[ع َ]
{اخ}
ابن بُرَید ابودعامه قیسی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قیسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بری ، نام او علی بن محمدبن علی بن محمدبن حسین رباطی مغربی مالکی ، مشهور به ابن بری و مکنی به ابوالحسن است . رجوع به ابن بری و علی بن محمدبن علی بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بری سودانی . رجوع به علی سودانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بسام ، نام او علی بن محمدبن نصربن منصوربن بسام عبرتائی بغدادی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن بسام است . رجوع به ابن بسام و علی بن محمدبن نصربن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بسام شنترینی اندلسی ، مکنی به ابوالحسن (477 - 542 ه' . ق.). ادیب و شاعر و مورخ رجوع به ابن بسام و به کتب ذیل شود. معجم المولفین ج 7 ص 43 و کشف الظنون ص 825 و معجم الادباء ج 12 ص 275 و تاریخ الفکر الاندلسی ص 288 و المخطوطات التاریخیة و ص 56 و هدیة العارفین ج 1 ص 702 و ایضاح المکنون ج 1 ص 541 و الوافی صفدی ج 12 ص 13 و فهرس المولفین بالظاهریة.

[ع َ]
{اخ}
ابن بطال ، علی بن خلف بن عبدالملک بن بطال بکری قرطبی مالکی ، مشهور به ابن لجام و ابن بطال ، و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قرطبی (ابن خلف بن عبدالملک ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بقال ، علی بن یوسف ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن بقال . رجوع به علی بن یوسف شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بکار، مکنی به ابوالحسن . وی از مشایخ است و با ابراهیم بن ادهم صحبت داشته است . و از او برخی کرامات نقل کنند. (از نفحات الانس جامی چ توحیدی پور ص 119).

[ع َ]
{اخ}
ابن بکربن وائل . وی جدی است جاهلی و از عدنانیة. او را فرزندی بنام «صعب » بود که نسل وی از اوست . نام او در نهایةالارب قلقشندی بصورت «علی بن صعب بن بکر» آمده است . (از جمهرةالانساب ص 291 و سبائک الذهب ص 5 و نهایةالارب قلقشندی ص 300).

[ع َ]
{اخ}
ابن بکمش بن مزان بن عبداللّه ترکی ، ملقب به فخرالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی ترکی شود.

[ع َ]
{اخ}
بلبان بن عبداللّه فارسی مصری حنفی ، ملقب به علاءالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بلبل الوزیر. وی به بغداد بود و خواهرزاده ای داشت که دچار سکته شده بودو توسط صاعدبن بشر معالجه گردید که شرح آن واقعه درعیون الانباء آمده است . (از عیون الانباء ج 1 ص 222).

[ع َ]
{اخ}
ابن بلیق حاجب . وی در اوایل خلافت القاهر باللّه عباسی منصب حجابت او را عهده دار بود، ولی پس از مدتی چون برخی از بزرگان که علی و پدرش بلیقبن مقلة نیز جزء آنان بودند، شروع به مخالفت با القاهر باللّه کردند. القاهر نیز آنان را به قتل رساند. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 296).

[ع َ]
{اخ}
ابن بندار رازی حنفی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی رازی (ابن بندار...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بندار مودب . مافروخی در «محاسن اصفهان » نام او را جزء دانشمندان متقدم عصر خود (قرن پنجم هجری ) آورده است ، و ظاهراً وی همان علی بن بندار رازی حنفی است . رجوع به علی رازی (ابن بندار...) شود. (از محاسن اصفهان مافروخی ص 32) (از ترجمه محاسن اصفهان آوی ص 124).

[ع َ]
{اخ}
ابن بواب ، علی بن هلال بغدادی ، مشهور به ابن بواب و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن بواب و علی بن هلال ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بویه بن فناخسرو دیلمی ، ملقب به عمادالدوله ومکنی به ابوالحسن . رجوع به عمادالدوله دیلمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بهاءالدین سام بن شمس الدین محمدبن فخرالدین مسعود، ملقب به ملک جلال الدین . وی از ملوک بامیان است که پس از فوت پدرش بهاالدین سام ، مدت هفت سال در بامیان حکومت کرد و در آن سال سلطان محمد خوارزمشاه که در ماوراءالنهر بود، به بامیان حمله کرد و ملک جلال الدین علی را کشت و قلمرو او را تسخیر کرد. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 609).

[ع َ]
{اخ}
ابن بهاءالدین محمد جوینی ، نواده خواجه شمس الدین محمد صاحبدیوان . رجوع به علی جوینی (ابن بهاءالدین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بهرام بن اسکندر روزافزون ، صاحب مازندران . رجوع به علی روزافزون شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن بُهَیش . محدث است . (منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن بیان فارسی ، مشهور به عیان . رجوع به علی عیان شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن پیرک پادشاه طغاتیموری (سلطان ...). آخرین پادشاه سلسله طغاتیموری . رجوع به علی طغاتیموری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن تاج الدین سنجاری مکی حنفی . رجوع به علی سنجاری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ترکمانی ، علی بن عثمان بن ابراهیم بن مصطفی بن سلیمان ماردینی حنفی ترکمانی ، ملقب به علاءالدین و مشهور به ابن الترکمانی . رجوع به علی ترکمانی (ابن عثمان بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن تکین (امیر...). نام شاعری است ، و محمدبن عمر رادویانی در ترجمان البلاغه قطعاتی از وی نقل کرده است که از آن جمله قطعه ذیل در لغز فرزند می باشد:
پذیره م آمد آن دلربای بر در کاخ
سیاه خفتان پوشیده و کلاه بشاخ
به من به شرم نگه کرد و راه را برتافت
غزال هرگز بر یوز کی بود گستاخ
بگفتم او را ای بت متاب روی و مرو
که من به روی تو بینم همی جهان فراخ
وگر خوهی که بدانی مرا بچه از جای
برو بتازی بگریخت گیر با چخماخ .

(از ترجمان البلاغه رادیاونی ص 101).

[ع َ]
{اخ}
ابن ثابت بن سعیدبن علی بن محمدبن علی بن سعید تلمسانی قرشی اموی . رجوع به علی تلمسانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ثابت شاعر. وی از روسای متکلمین زنادقه (مانویه ) بود که خود را مسلمان می نموده است . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ثردة، علی بن ابراهیم بن علی بن معتوق واسطی ، مشهور به ابن ثردة. رجوع به علی واسطی (ابن ابراهیم بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ثروان بن حسن کندی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ثمال خفاجی ، امیر بنی خفاجة. رجوع به علی خفاجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن تُمامة علی بن نوح بن محمدبن احمدبن ثمامة. رجوع به علی بن نوح بن محمدبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جابربن عامر مالکی وفائی . رجوع به علی وفائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جاراللّه بن محمدبن ابی الیمن بن ابی بکربن علی بن محمدبن محمدبن حسین بن احمد قرشی مخزومی حنفی ، مشهور به ابن ظهیرة. رجوع به علی مخزومی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جاسم بن محمد اسدی حلی . رجوع به علی اسدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جباب ، علی بن محمدبن سلیمان بن علی بن سلیمان بن حسن انصاری غرناطی ، مشهور به ابن جباب و مکنی به ابوالحسن .رجوع به علی انصاری (ابن محمدبن سلیمان بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جبارة، علی بن اسماعیل بن ابراهیم بن جباره کندی محلی سخاوی مالکی ، ملقب به شرف الدین و مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جبارة. رجوع به علی بن اسماعیل بن ابراهیم بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جباره هذلی بسکری ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی بسکری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جبلةبن مسلم بن عبدالرحمان ابناوی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به عکوک . رجوع به علی عکوک شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جبله کوفی ، مکنی به ابوالحسن ... تابعی است . و نیز رجوع به ابوالحسن (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جدا، علی بن حسین بن احمدبن ابراهیم عکبری ، مشهور به ابن جدا و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عکبری (ابن حسین بن احمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جدعان ، علی بن زیدبن ابی ملیکة زهیربن عبداللّه بن جدعان ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جدعان . رجوع به علی بن زیدبن ابی ملیکة... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جدید، علی بن محمدبن احمدبن جدیدبن علی بن محمدبن جدید حضرمی تریمی شافعی ، مشهور به ابن جدید. رجوع به علی حضرمی (ابن محمدبن احمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جراح ، علی بن عیسی بن داوودبن جراح بغدادی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جراح . رجوع به ابوالحسن (علی بن عیسی ...) و ابن جراح و علی بن عیسی بن داوودبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جروی ، علی بن عبدالعزیزبن وزیر جَرَوی ، مشهور به ابن جروی . رجوع به علی بن عبدالعزیزبن وزیر جروی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جزار مصری حنفی ، ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جزلة، علی بن عیسی بن جزله بغدادی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جزلة. رجوع به ابن جزلة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعدبن عبید هاشمی جوهری بغدادی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی جوهری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعد جوهری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی جوهری (ابن جعد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفر، مکنی به ابوالقاسم . وی وزیر ابوکالنجار مرزبان بود. اصل او از آذربایجان و مردی دبیر و زیرک و کاردان بود. وی از زمان یوسف بن ابی الساج عهده دار دریافت خراج و مالیات آذربایجان و اران و ارمنستان بود. و اخیراً سمت وزیری دیسم را داشت . در سال 330ه' . ق. روابط میان دیسم و علی بن جعفر تیره شد و و وی به تارم گریخته به ابوکالنجار مرزبان پیوست و چون هر دو کیش باطنی داشتند بزودی با هم دوست و مهربان شدند و مرزبان وی را به وزیری برگزید. مرزبان به تحریک علی بن جعفر به تبریز حمله کرده دیسم را از آنجا براند. و در آذربایجان نیز وزارت مرزبان با ابن علی بن جعفر بود. اما بواسطه سعایت برخی از مخالفین وی نزد مرزبان ، او به جان خویش بیمناک گشته دوباره به دیسم که در ارمنستان بود پیوست و در جنگی که دوباره بین مرزبان و دیسم روی داد و به شکست دیسم خاتمه یافت . علی مورد عفو قرار گرفته دیگر بار امر وزارت را یافت . (از شهریاران گمنام تالیف احمد کسروی ص 59 و 62).

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفر، مشهور به سیدبن طاووس و مکنی به ابوالقاسم یا ابوالحسن یا ابوموسی . رجوع به ابن طاووس و علی بن موسی بن جعفربن محمدبن احمدبن طاووس ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن حسن بن عبیداللّه بن علی بن حسین بن حسن بن علی بن احمد حقینی . رجوع به علی حقینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن حسین قدامه موسوی ، مکنی به ابوالقاسم . ممدوح ادیب صابر ترمذی . رجوع به علی موسوی (ابن حسین قدامه ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن خضر مالکی جناجی نجفی . رجوع به علی مالکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن سعید سعیدی رازی حذاء، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حذاء شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن عبداللّه بن حسین بن احمدبن محمدبن سعدی صقلی ، مشهور به ابن قطاع و مکنی به ابوالقاسم . رجوع به ابن قطاع و علی بن جعفربن علی سعدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن علی سعدی صقلی ، مشهور به ابن قطاع و مکنی به ابوالقاسم . در کتاب وافی ، نام او بصورت علی بن جعفربن عبداللّه بن حسین بن احمدبن محمد آمده است . رجوع به ابن قطاع و نیز به کتب ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 52 و کشف الظنون ج 4 ص 133 و 1023 و سایر صفحات و روضات الجنات خوانساری ص 484 و معجم الادباء ج 12 ص 279 و وفیات الاعیان ابن خلکان ج 1 ص 427 و هدیةالعارفین ج 1 ص 695 و ایضاح المکنون ج 2 ص 324 و المکتبة الصقلیة ص 646 و البدایه ابن کثیر ج 12 ص 188 و شذرات الذهب ابن عماد ج 4 ص 45 والمختصر فی اخبار البشر ابوالفداء ج 2 ص 247 و مرآة الجنان یافعی ج 3 ص 212 و لسان المیزان ابن حجر ج 4 ص 209 و بغیةالوعاة سیوطی ص 331 و مفتاح السعاده طاش کبری ج 1 ص 177 و حسن المحاضره سیوطی ج 1 ص 307 و فهرس المخطوطات المصوره سید ج 1 ص 400 و سیرالنبلاء ذهبی ج 12 ص 102 و وافی الصفدی ج 12 ص 18 و فهرس المولفین بالظاهریة.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن فلاح کتامی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن فلاح . از وزرای دولت فاطمی مصر. رجوع به علی کتامی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن محمدبن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب مدنی . رجوع به علی مدنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفربن محمدبن علی الصادق علیهم السلام . یکی از شش فرزند ذکور امام جعفرالصادق (ع ) است . (از معجم التواریخ و القصص ص 456) (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 75). وی برادر اسماعیل رئیس فرقه اسماعیله است و به شام و بلاد مغرب هجرت کرد.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفر (یا علی بن احمد) خرقانی ، مکنی به ابوالحسن . از بزرگترین مشایخ صوفیه اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری . رجوع به ابوالحسن علی بن جعفر و ابوالحسن خرقانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفر سعدی ، مشهور به ابن قطاع و مکنی به ابوالقاسم . رجوع به ابن قطاع (ابوالقاسم علی بن ...) و علی بن عبدالرحمان سعدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جعفر کاتب ، مکنی به ابوالحسن فارسی . وی ساکن نیشابور، و در ادب و علم توانا بود. و حاکم در کتاب نیشابور از وی نقل می کند. (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 106).

[ع َ]
{اخ}
ابن جمال الدین بن محمدابراهیم بن شمس الدین بن مجدالمعالی قوام الدین مرعشی مدارسی . رجوع به علی مرعشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جمال ، علی بن ابی بکربن علی بن ابی بکر عمربن احمدبن عبدالرحمان بن محمد خزرجی انصاری مکی مصری شافعی ، مشهور به ابن جمال . رجوع به علی مکی (ابن ابی بکربن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جمشید نوری مازندرانی اصفهانی شیعی . رجوع به علی نوری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جمیل . وی از بنی حبیب بن عبیدة است . و «هجری » گوید که وی در روز فتح در مقدمه پیغمبر (ص ) بوده است . (از الاصابه ج 4 قسم اول ).

[ع َ]
{اخ}
ابن جَنَد. محدث است . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن جُندُب (متوفی در سال 268 ه' . ق.). او راست : کتاب النوادر.(از معجم المولفین از الفهرست طوسی ص 94 و منتهی المقال ابوعلی ص 209 و تنقیح المقال مامقانی ج 2 ص 274).

[ع َ]
{اخ}
ابن جولوغ سیستانی ، مکنی به ابوالحسن و متخلص به فرخی . شاعر مشهور. رجوع به فرخی سیستانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جهضم ، علی بن عبداللّه بن حسن بن جهضم همدانی مکی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جهضم . رجوع به علی همدانی (ابن عبداللّه بن حسن بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن جهم بن بدربن جهم بن سعود قرشی شامی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن جهم (188 تا 249 ه' . ق.). شاعر دربار المتوکل عباسی . رجوع به ابن جهم و نیز به کتب ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 54 وکشف الظنون ص 803 و تاریخ بغداد ج 11 ص 367 و طبقات الشعراء ابن معتز ص 151 و الموشح مرزبانی ص 344 و الاغانی ج 10 و ص 20 و کامل التواریخ ابن اثیر ج 7 ص 249 و طبقات الحنابلة ص 164 و دیوان ابن جهم تالیف خلیل مردم .

[ع َ]
{اخ}
ابن جهیر، علی بن محمدبن محمدبن جهیر، مکنی به ابوالقاسم و ملقب به زعیم الدین (یا زعیم الروسا) و مشهور به ابن جهیر. وزیر المستظهر عباسی . رجوع به علی بن محمدبن محمدبن جهیر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن چلبی شبینی . از علمای اواخر قرن 13 هجری . رجوع به علی شبینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حاتم بن احمد یامی (علی الوحید...). آخرین تن از بنی حمدان یمن . رجوع به علی حمدانی (ابن حاتم ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حاتم قزوینی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قزوینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حاجب النعمان ، علی بن عبدالعزیزبن ابراهیم ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن حاجب النعمان . رجوع به ابن حاجب النعمان (ابوالحسن علی بن ...) و علی بن عبدالعزیزبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حازم لحیانی . رجوع به علی لحیانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حاکم بامر اللّه ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به الظاهر لدین اللّه . وی هفتمین خلیفه فاطمی مصر است که پس از قتل پدر به سلطنت رسید و در ابتدای کار امیرالجیوش را صاحب منصب ساخت و چون تمکنی پیدا کرد وی را با عمّه خود به قتل رساند. در سال 415 ه'. ق. در عهد این خلیفه در مصر قحط و غلائی عظیم اتفاق افتاد و مدت دو سال ادامه داشت . و در سال 420 او را فرزندی پیدا شد که «سعد» نام نهادش و لقب «المستنصر باللّه » به او داد. در سال 421 قیصر روم با ششصدهزار سپاهی بسوی شام متوجه گشت ولی در حدود حلب تارومار ومنهزم گشتند. و در نیمه شوال سال 427 الظاهر لدین اللّه در سن سی سالگی بر اثر مرض استسقا درگذشت . مدت خلافتش شانزده سال بود. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 455).و نیز رجوع به ظاهر (ابن ابی منصور الحاکم )... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حامد کحال . وی از کحالین مشهوردر دمشق بود. و فرزندش مهذب الدین عبدالرحیم نیز شهرت بسزائی درین علم داشت . (از عیون الانباء ج 2 ص 239).

[ع َ]
{اخ}
ابن حَبَشون . محدث است . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حَبْشی بن قونی ، مکنی به ابوالقاسم . تلعکبری از وی روایت کرده ودر سال 332 ه' . ق. وی را دیده است . او راست : کتاب الهدایا. (از معجم المولفین از الفهرست طوسی ص 98).

[ع َ]
{اخ}
ابن حبیب اللّه بن محمدبن نوراللّه بن ابی اللطف شافعی قدسی . رجوع به علی قدسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حجازی بن محمد بیومی حسنی ادریسی شاذلی شافعی خلوتی دمرداشی احمدی . رجوع به علی بیومی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حجربن ایاس سعدی مروزی . رجوع به علی سعدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حجر، علی بن محمدبن محمدبن علی بن احمدبن حجر عسقلانی مصری کنانی شافعی ، مشهور به ابن حجر. رجوع به علی عسقلانی (ابن محمدبن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حجة، علی بن عبداللّه بن حجّة حموی حنفی ، ملقب به تقی الدین و مکنی به ابوبکر و مشهور به ابن حجة. رجوع به ابن حجة (ابوالمحاسن تقی الدین ابوبکربن علی ...) و علی بن عبداللّه بن حجة... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حجةاللّه بن علی بن عبداللّه بن حسین بن محمدبن عبدالملک طباطبائی شولستانی نجفی ، ملقب به شرف الدین . رجوع به علی طباطبائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حداد، علی بن عمربن محمدبن فارس انباری ، مشهور به ابن حداد و ملقب به قوام الدین و مکنی به ابوالفرج . رجوع به علی انباری (ابن عمربن محمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حَرازة. عباس دوری از وی روایت دارد. (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حرانی ، علی بن حسین بن علی بن علان بن عبدالرحمان ، مشهور به ابن حرانی و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حرانی (ابن حسین بن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حربن یزید ریاحی . وی فرزند حربن یزید است که در واقعه کربلا پس از پدرش همراه با برادر خود مصعب و غلام پدرش غره ، با دشمنان امام حسین (ع ) جنگیدند و به درجه شهادت رسیدند. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 52).

[ع َ]
{اخ}
ابن حرب بن محمدبن علی طائی موصلی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی موصلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حزم ، علی بن احمدبن سعیدبن حزم بن غالب بن صالح بن خلف بن سفیان بن یزید فارسی اندلسی قرطبی یزیدی ، مکنی به ابومحمد و مشهور به ابن حزم . رجوع به ابن حزم و علی بن احمدبن سعیدبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حزمون اندلسی . رجوع به علی اندلسی (ابن حزمون ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسام الدوله .از سلاطین آل باوند. رجوع به علاءالدوله باوندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسام الدین بن عبدالملک جونفوری هندی ، مشهور به متقی و ملقب به علاءالدین . رجوع به علی متقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسام الدین اکبرآبادی هندی ، مشهور به آرزو و ملقب به سراج الدین . رجوع به آرزو و به علی شاه بن حسام الدین ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن . وی کاتب محمدبن محمود سبکتکین بود، و او ذواللسانین بوده است و در هر دو زبان عربی و فارسی شعر می گفت . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). و نیز رجوع به لباب الالباب عوفی چ لیدن ج 1 ص 26 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن طرخان . از استادان موسیقی و غناء. رجوع به ابن طرخان (ابوالحسن علی ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ، مشهور به ابن ماشطة و مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن ماشطة، و کتب ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 68 و الفهرست ابن الندیم ج 1 ص 135 و معجم الادباء ج 13 ص 14 و هدیة العارفین ج 1 ص 680 و ذیل تاریخ بغداد ابن نجار ج 10 ص 213.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ، ملقب به ابوالفرج . موسیقی دان متوفی در سال 721 ه' . ق.). او را کتابی است در موسیقی . (از معجم المولفین از تاریخ الموسیقی العربیه جول رووانیت ص 23).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن ابراهیم انکوری مصری ، مشهور به درویش . رجوع به علی یمنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن ابی بکربن حسن بن علی خزرجی زبیدی یمنی ، مشهور به ابن وهاس و ملقب به موفقالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی درویش شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن ابی فرج احمد، مکنی به ابوالقاسم و مشهور به رئیس الروساء ابن مسلمة. از وزرای عادل و دانشمند بود. وی در سال 397 ه' . ق. متولد شد و در سال 437 به سمت وزارت القائم بامر اللّه خلیفه عباسی منصوب گشت و خلیفه لقب جمال الدین ، شرف الوزراء، رئیس الروساء به وی داد. او وزیری صاحب رای و خرد بود، و برخی از مورخین را عقیده بر این است که وی با پیش گرفتن سیاست نزدیکی به ترکان ، توانست نقشه فاطمی ها را برای برانداختن خلافت عباسی خنثی کند. وی همچنان در منصب وزارت باقی بود تا سال 450 که در این سال به دست ارسلان بن عبداللّه بساسیری دستگیر شد و به قتل رسید و جسد او را مثله مثله کردند. عمر او پنجاه ودو سال و پنج ماه و وزارتش دوازده سال و یک ماه بود. (از الاعلام زرکلی از البدایة و النهایة ج 12 ص 80 و تاریخ بغداد ج 11 ص 391 و سیرالنبلاء ج 15 و دائرة المعارف الاسلامیة ج 1 ص 278 و کامل التواریخ ج 9 ص 182 و النجوم الزاهرة ج 5 ص 6 و ابن خلدون ج 3 ص 457).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن احمدبن حسین بن علی بن یحیی بن محمد شبیبی ذماری . رجوع به علی شبیبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن احمد واسطی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی واسطی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن اذین . نام محدثی است . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن اسماعیل بن احمدبن جعفربن محمدبن صالح بن حسان بن حصن عبدری ، مشهور به ابن مقلة و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عبدری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن ایوب . وی زعیم قوم رامانیان بود و ذکر او در فارسنامه ابن بلخی چنین آمده است : «رامانیان ،این قوم قبیله فضلویه بودند و زعیم ایشان پدر فضلویه بود نام او علی بن الحسن بن ایوب ، و همگان شبانی کردندی ...». (از فارسنامه ابن البلخی چ کمبریج ص 166).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن بَل ّ بغدادی . محدث است . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن بویه دیلمی ،ملقب به فخرالدوله . رجوع به فخرالدوله دیلمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن حبیب صقلی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی صقلی (ابن حسن بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن حسول ، مکنی به ابوالقاسم . رقعه ای ازوی که به صاحب بن عباد نوشته ، در معجم الادباء نقل شده است . رجوع به معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 115 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن حسین بن محمد موصلی مصری شافعی خلعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی خلعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن خاطر جزیری مالکی . رجوع به علی جزیری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن صالح نجار طائفی . رجوع به علی نجار شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن صدقه مصری یمانی حنفی ، مشهور به امام بیرم پاشا. رجوع به علی بیرم شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن طوبی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی طوبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن عبدالرحمان مقری ، محمدبن جعفر تمیمی ، مشهور به ابن النجار. صاحب «تاریخ کوفه » از وی یاد کند و گوید که در حلقه درس او بیش از هزار تن حاضر می شدند که برای آنها قرآن تدریس می کرد و بسیاری از قاریان بزرگ شاگرد وی بودند. (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 113).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ، نام او علی بن عبداللّه بن محمدبن حسن جذامی مالقی نباهی ، مشهور به ابن حسن و مکنی به ابوالحسن است . رجوع به علی مالقی (ابن عبداللّه بن محمدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن عبداللّه عطاس حضرمی باعلوی . رجوع به علی عطاس شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن عجلان بن رمیثه حسنی حجازی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی حجازی (ابن حسن بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علان بن عبدالرحمان ، مکنی به ابوالحسن . محدث و حافظو مورخ . وی در سال 352 ه' . ق. از دمشق به حلب سفر کرد. و در «اعلام زرکلی » سال وفات او 355 ذکر شده است . او راست : تاریخ الجزیرة. (از معجم المولفین از تاریخ دمشق ابن عساکر ج 12 ص 9 و الوافی صفدی ج 12 ص 34).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن ابی حسین حسنی کلبی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی کلبی (ابن حسن بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن ابی طالب باخرزی سخنی شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابوالحسن باخرزی و ابوالحسن علی بن حسن ... و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 65 و وفیات الاعیان ابن خلکان ج 1 ص 454 و معجم الادباء ج 13 ص 33 و طبقات الشافعیه سبکی ج 3 ص 298 و النجوم الزاهره ابن تغری بردی ج 5 ص 99 و شذرات الذهب ابن عماد ج 3 ص 327 و البدایه ابن کثیر ج 12 ص 112 و مفتاح السعاده طاش کبری ج 1 ص 213 و مرآةالجنان یافعی ج 3 ص 95 و کشف الظنون ص 761 و سایر صفحات و المخطوطات العربیه کورکیس عواد ص 56 و مخطوطات الموصل جلی ص 53 و مکتبةالمجلس النیابی ص 22 و فهرس المخطوطات المصورة سید ج 2 ص 62 و هدیة العارفین ج 1 ص 629 و سیرالنبلاء ذهبی ج 11 ص 229 و الوافی صفدی ج 12 ص 26 و ذیل تاریخ بغداد ابن نجار ج 10 ص 207 و طبقات الشافعیه اسنوی ص 41 و فهرس المولفین بالظاهریة و مناقب الشافعی و طبقات اصحابه من تاریخ الذهبی .

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن اسحاق،مکنی به ابوالمظفر و ملقب به فخرالملک . وی بزرگترین فرزند نظام الملک بود. در سال 434 ه' . ق. متولد شد و در سال 488 وزارت برکیارق را به عهده گرفت . سپس به نیشابور رفت و وزارت سنجر را عهده دار شد و در سال 500 در آنجا به دست یکی از فدائیان اسماعیلیه به قتل رسید. (از اعلام زرکلی از کامل ابن اثیر ج 10 ص 488 و النجوم الزاهرة ج 5 ص 155 و تاریخ دولة آل سلجوق ص 79).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن سلیمان بن احمد آل حاجی بلادی . رجوع به علی حاجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن صدقه ، مکنی به ابوالحسن وملقب به شرف الدوله . پدر او وزیر المسترشد بود و نخستین کس از بنی صدقه بود که به وزارت رسید و لقب جلال الدوله داشت . این علی بن حسن همیشه نایب پدر خود در وزارت بود و هیچگاه بالاستقلال وزیر نشد. او را خطی خوش بود و در اواخر عمر رباطی بر ساحل دجله بنام «رباطالدرجة» ساخت و با عده ای از فقرا در آنجا عزلت گزید. تولد او در محرم سال 499 ه' . ق. و وفاتش در هفتم صفر سال 554 بوده است . (از معجم الادباء چ مصر ج 13 ص 49).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن فضال بن عمربن ایمن کوفی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن فضل ، مشهور به صردر و مکنی به ابومنصور. رجوع به صردر و مآخذ ذیل شود:معجم المولفین ج 7 ص 66 و وفیات الاعیان ج 1 ص 453 و شذرات الذهب ابن عماد ج 3 ص 322 و کشف الظنون ص 773 فهرست المخطوطات المصورة ج 1 ص 461 و فهرست الخدیویة ج 4 ص 248.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن لطف اللّه حسینی قنوجی بخاری ، مشهور به صدیق حسن . رجوع به علی قنوجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن محمد حر عاملی . رجوع به علی حر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی بن میمون ربعی دمشقی ، مشهور به ابن ابی زروان . رجوع به علی ربعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی اسنوی مصری شافعی ، ملقب به بدرالدین . رجوع به علی اسنوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی زمیلی بغدادی ،شافعی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بغدادی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی لیثی مصری . رجوع به علی لیثی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن علی نیشابوری صندیلی حنفی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی نیشابوری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن عنتربن ثابت حلی ، مشهور به شمیم و ملقب به مهذب الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی شمیم شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن فضال . از علمای شیعه بود و او راست کتاب فضائل القرآن . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن فضیل بن مروان . وی فارسی الاصل بود و ابن الندیم گوید که او را کتاب «الاصنام و ما کانت العرب و العجم تعبد من دون اللّه عز و جل » بوده است . (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 112).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن اسماعیل خزرجی زبیدی یمنی ، مشهور به ابن وهاس و ملقب به موفقالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی یمنی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن حسن بن عبدالرحمان بن یحیی بن عیسی نعمی حسنی یمنی . رجوع به علی نعمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن علی طباطبایی حایری (علینقی ...). رجوع به علینقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن حسن بن قاسم حسنی فاطمی علوی ، مشهور به شریف . رجوع به علی شریف شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن فهر فهری مصری مالکی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی فهری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمدبن یحیی ،مشهور به علان مصری . ابوبکر زبیدی نام وی را آورده وگوید که او از علمای نحو بود و در شوال سال 337 ه' . ق. درگذشت . (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 115).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمد طایی حرمی کوفی ، مشهور به طاطری و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی طاطری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن محمد همدانی مسعودی ، مشهور به ابن شهاب . رجوع به علی مسعودی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن وحشی نحوی موصلی ، مکنی به ابوالفتح . رجوع به علی موصلی (ابن حسن بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن بن هبةاللّه بن عبداللّه بن حسین دمشقی شافعی ، مشهور به ابن عساکر و ملقب به ثقةالدین و مکنی به ابوالقاسم . رجوع به ابن عساکر و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 69 و وفیات اعیان ج 1 ص 242 و طبقات الشافعیه سبکی ج 4 ص 273 و معجم الادباء ج 13 ص 73 و النجوم الزاهره ابن تغری بردی ج 6 ص 77 و تذکرة الحفاظ ذهبی ج 4 ص 118 و شذرات الذهب ابن عماد ج 4 ص 239 و البدایه ابن کثیر ج 12 ص 294 و الدارس نعیمی ج 1 ص 100 و المختصر فی اخبار البشر ابوالفداء ج 3 ص 62 و مختصر دول الاسلام ج 2 ص 62 و مفتاح السعاده طاش کبری ج 1 ص 216 و ج 2 ص 211 و کشف الظنون ص 54 و سایر صفحات ، و ایضاح المکنون ج 1 ص 224 و کنوزالاجداد محمد کردعلی ص 306 و فهرست الخدیویة ج 5 ص 25 و مقدمه تاریخ ابن عساکر از صلاح الدین منجد و فهرس مخطوطات المصوره سید ج 2 ص 29 و فهرس مخطوطات الظاهریه یوسف عش ج 6 ص 109و جولة فی دور الکتب الامیرکیه کورکیس عواد ص 89 و فهرس المخطوطات المصوره لطفی عبدالبدیع ج 2 ص 66 و هدیة العارفین ج 1 ص 701 و سیرالنبلاء ذهبی ج 12 ص 278 و التذکره طاهر جزائری ص 24 و فهرس المولفین بالظاهریة والزیارات عدوی ص 20 و الاعلام بوفیات الاعلام ذهبی ص 210 و الوافی صفدی ج 12 ص 35 و حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 327.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن احمر. رجوع به علی احمر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن اکوع صنعانی . رجوع به علی اکوع شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ببای حنفی . رجوع به علی ببای شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن برزنجی مدنی شافعی . رجوع به علی برزنجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن ذهلی افطس ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی افطس شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن رندی (امیر امام جلال الدین ...). رجوع به علی رندی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن سنهوری شافعی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی سنهوری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن سیازی ، رجوع به علی سیازی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن شافعی ، مشهور به بیهقی . رجوع به علی بیهقی (ابن حسن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن شقیق خراسانی ، مکنی به ابوعبدالرحمان . از روات حدیث بود. و نیز رجوع به ابوعبدالرحمان (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن صقلی قزوینی . رجوع به علی صقلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن (یا حسین ) علوی بغدادی ، مکنی به ابوالقاسم و مشهور به ابن اعلم . ریاضی دان و منجم مشهور قرن چهارم هجری . رجوع به ابن اعلم و علوی (علی بن حسن ...) و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 64 و ایضاح المکنون ج 1 ص 621 و اعیان الشیعة ج 41 ص 35 و الاعلام زرکلی ج 5 ص 80 و هدیة العارفین ج 1 ص 682.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن قهستانی ، مکنی به ابوبکر و ملقب به عمیدالملک . عارض سپاه محمود غزنوی و از بزرگان فضلا و ادبای خراسان و نیز رئیس دارالانشاء و ندیم محمدبن محمود غزنوی و ممدوح فرخی شاعر است و چهار قصیده در دیوان حاضر فرخی (ص 169، 195، 317، 323 چ دبیرسیاقی ) در مدح او آمده است . علی قهستانی بعدها به خدمت سلاجقه پیوست و در سال 431 ه' . ق. در آن دولت به مقامات جلیله رسید. سوزنی در حق فرخی و این ممدوح گوید:
فرخی هندی غلامی از قهستانی بخواست
که غلام ترک دادش خوش لقا و خوش کلام .
رجوع به ابوبکر (علی بن حسن ...) و معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 116، و دیوان فرخی چ محمد دبیرسیاقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن کاتب . از شعرای مصر بود و دیوان او سی ورقه است . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن کوفی ، مکنی به ابوالشعثاء. محدث بود و از حفص بن غیاث روایت کرد. و رجوع به ابوالشعثاء (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن همدانی ، مشهور به ابن فاکهی و مکنی به ابوالفضل . رجوع به علی فاکهی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسن هنائی ، مشهور به کراع النمل و دوسی ، و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی کراع النمل شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین . یکی از علمای فقه از مردم سَکَلکند بود، و آن شهری است به طخارستان . (از منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین ، ملقب به غیاث الدین . رجوع به غیاث الدین علی بن کمال الدین حسین کاشانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین آمدی نحوی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی آمدی (ابن حسین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن احمدبن ابراهیم عکبری ، مشهور به ابن جدا و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عکبری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن احمدبن حسن بن قاسم بن حسن بن علی همدانی ، مشهور به فلکی و مکنی به ابوالفضل . رجوع به علی فلکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن جنید رازی ، مشهور به مالکی و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی رازی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن حرب ، مکنی به ابوعبید. فقیه و مجتهد. وی در سال 232 ه'. ق. در بغداد متولد شد. سپس به مصر رفت و امر قضاوت را در آنجا عهده دار گشت ، ولی پس از مدتی از این منصب معزول شد و به بغداد بازگشت و در سال 319 درگذشت .او را تصانیفی است . (از معجم المولفین از اعلام زرکلی ج 5 ص 87). و نیز رجوع به ابوعبید (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن حسان بن باقی قرشی . رجوع به علی قرشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن حمویه بن زید، مکنی به ابوالحسین . از صوفیان بود ودر سال 384 ه' . ق. متولد شد. او راست : بهجة الاسراردر تصوف . (از معجم المولفین از کشف الظنون ص 257).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن حیدر رضا عاملی رکینی . رجوع به علی رکینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن حیدرةبن محمدبن عبداللّه بن محمد، مکنی به ابوالحسن . از فرزندان عقیل بن ابی طالب . رجوع به علی عقیلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن سلام شرغی . رجوع به علی شرغی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن سلیمان اسپارته ای رومی حنفی (علی رضا...)، مشهور به وصفی . رجوع به علی رضابن حسین ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن صلاح بن بدرالدین حسنی صنعانی مویدی ، ملقب به جمال الدین . رجوع به علی مویدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن طریف کوفی ، مکنی به ابومنذر. رجوع به علی کوفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن عبدالعالی کرکی عاملی ، مشهور به محقق ثانی و محقق کرکی و شخی علایی و مولی مروج . رجوع به علی کرکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن عروة مشرقی دمشقی حنبلی ، مشهور به ابن زکنون و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مشرقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن عزالدین بن حسن بن محمدبن صلاح بن حسن بن جبریل حسنی یمنی شامی . رجوع به علی شامی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن ابی بکربن محمد موصلی حنبلی ، ملقب به عزالدین . رجوع به علی موصلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام ، مکنی به ابوالحسن و ابومحمد و ابوالقاسم و ابوبکر، و ملقب به سیدالعابدین و زین العابدین و زکی و امین و سجاد. امام چهارم از ائمه شیعه اثناعشریة. رجوع به ابوالحسن علی بن الحسین بن علی بن ... (ع ) و حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 61 و سایر صفحات شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن حسین بن خلف بن محمد ارموی ، مشهور به ابن قاضی عسکر و ملقب به شرف الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی ارموی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن علان بن عبدالرحمان ، مشهور به ابن حرانی و مکنی به ابوالحسن . رجوع به حرانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن محمدبن عبدالمعین بن عون هاشمی . آخرین ملک هاشمی در حجاز. رجوع به علی هاشمی (ابن حسین بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بن محمد بغدادی حائری ، مشهور به درویش . رجوع به علی بغدادی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی اصفهانی باقولی ضریر، مشهور به جامع و مکنی به ابوالحسن . نحوی بود. او راست : 1- کشف المشکلات و ایضاح المعضلات فی علل القرآن . 2- المجمل . رجوع به ابوالحسن (علی بن حسین ...) و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 75 و معجم الادباء ج 13 ص 164 و انباء الرواة قفطی ج 28 ص 24 و بغیة الوعاة سیوطی ص 335 و کشف الظنون ص 263 و روضات الجنات خوانساری ص 485 و هدیة العارفین ج 1 ص 697.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی بیهقی حنفی ، ملقب به علاالدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بیهقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی ترکی (علی بای ...)، مکنی به ابوالحسن . امیر تونس . رجوع به علی بای اول شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی عیسی ، مشهور به ابن کوچک وراق. رجوع به علی عیسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی عیسی فراء، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی فراء شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی عوض مزیدی اسدی حلی . رجوع به علی عوض شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی کاشفی . رجوع به علی کاشفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی کرمانی . رجوع به علی کرمانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن علی مسعودی ، مکنی به ابوالحسن . صاحب مروج الذهب . رجوع به مسعودی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن قاسم بن منصوربن علی مصولی شافعی ، مشهور به ابن شیخ عوینة و ملقب به زین الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی موصلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمدبن احمدبن هیثم بن عبدالرحمان بن مروان بن عبداللّه بن مروان بن محمد (آخرین خلیفه اموی ) اصفهانی صاحب کتاب اغانی ، مکنی به ابوالفرج . رجوع به ابوالفرج (علی بن ...) و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 78 و الفهرست طوسی ص 192 و وفیات الاعیان ابن خلکان ج 1 ص 421 و معجم الادباءج 13 ص 94 و تاریخ بغداد خطیب بغدادی ج 11 ص 398 و الفهرست ابن الندیم ج 1 ص 115 و یتیمة الدهر ثعالبی ج 3 ص 96و انباء الرواة قفطی ج 2 ص 251 و النجوم الزاهره ابن تغری ج 4 ص 15 و میزان الاعتدال ذهبی ج 2 ص 223 و مرآةالجنان یافعی ج 2 ص 359 و المنتظم ابن جوزی ج 7 ص 71 و لسان المیزان ابن حجر ج 4 ص 221 و الهدایه ابن کثیر ج 11 ص 263 و شذرات الذهب ابن عماد ج 3 ص 19 و المختصر فی اخبار البشر ابوالفداء ج 2 ص 114 و مفتاح السعاده طاش کبری ج 1 ص 184 و کشف الظنون ص 26 و 43 و سایر صفحات ، و کنوزالاجداد محمد کردعلی ص 159 و دراسة الاغانی شفیق جبری و معجم الاطباء احمد عیسی ص 304 و مقدمه کتاب اغانی از شفیق جبری و هدیة العارفین ج 1 ص 681 و الذریعه آغابزرگ ج 2 ص 304 و کتاب صاحب الاغانی ابوالفرج اصفهانی ، ابن محمد احمد خلف اللّه و فهرست الخدیویة ج 4 ص 204 و فهرست کتابخانه رضوی ص 109 و روضات الجنات خوانساری ص 478و فوائد الرضویه عباس قمی ج 3 ص 378 و سیرالنبلاء ذهبی ج 10 ص 196 و الوافی صفدی ج 12 ص 44 و عیون التواریخ ابن شاکر کتبی ج 12 ص 126 و فهرس المولفین بالظاهریة.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمدبن عمر، مشهور به ابن مسلمة و ملقب به رئیس الروساء. وزیر القائم بامر اللّه عباسی . رجوع به رئیس الروساء، و تجارب السلف نخجوانی ص 256 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمدبن محمد حسینی عاملی جزینی ، مشهور به صائغ. رجوع به علی صائغ شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمدزینبی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی زینبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمد سغدی حنفی . رجوع به علی سغدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن محمودبن محمد رشید (علی بای ...)، مکنی به ابوالحسن . امیر تونس . رجوع به «علی بای دوم » شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن مکرم ، مکنی به ابوالقاسم ، و ملقب به ناصرالدین و مویدالدولة، و مشهور به ابن مکرم . وی فرزند ناصرالدوله و از ملوک عمان بود. شخصی کریم و بخشنده به شمار می رفت و مهیار دیلمی وی را مدح کرده . وی در سال 428 ه' . ق. درگذشت . (از اعلام زرکلی از ابن خلدون ج 4 ص 93 و دیوان مهیار دیلمی ج 1 ص 35).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن منصور حریری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی حریری (ابن حسین بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن موسی بن بابویه قمی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن بابویه . رجوع به ابن بابویه و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 81 و الفهرست طوسی ص 93 و الفهرست ابن الندیم ج 1 ص 196 و کتاب الرجال نجاشی ص 184 و فوائد الرضویه عباس قمی ص 222 و روضات الجنات خوانساری ص 377 و منتهی المقال ابوعلی ص 213 و منهاج المقال میرزا محمد ص 231 و هدیة العارفین ج 1 ص 678.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن موسی بن محمدبن موسی بن ابراهیم بن موسی کاظم بن جعفر الصادقبن محمد باقربن علی زین العابدین بن حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام ، مشهور به شریف مرتضی و علم الهدی ،و مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علم الهدی موسوی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن وافد، مکنی به ابوالحسن . از تابعیان . رجوع به ابوالحسن (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن هندو بغدادی ، مکنی به ابوالفرج و مشهور به ابن هندو. رجوع به ابن هندو و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 82 و عیون الانباء ابن ابی اصیبعة ج 1 ص 323 و تاریخ حکماء اسلام بیهقی ص 93 و فوات الوفیات ابن شاکر کتی ج 2 ص 45 و ایضاح المکنون بغدادی ج 2 ص 379 و کشف الظنون ص 1762 و کنوزالاجداد محمد کردعلی ص 213 و هدیة العارفین ج 1 ص 686.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بن یحیی . فقیه و عالم علم فرایض (متوفی در حدود سال 660 ه' . ق.). او راست : 1- الدر فی الفرائض .2- القمر المنیر فی حل عقود التحریر. 3- اللمع. (از معجم المولفین از تراجم الرجال جنداری ص 24).

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین اردکانی شیرازی (علی رضا...)، مشهور به تجلی . رجوع به علی رضا (ابن حسین ...) و تجلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین اصابی قطیعی یمنی شافعی . رجوع به اصابی و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 72 و هدیة العارفین ج 1 ص 710 و اعلام زرکلی چ 2 ج 5 ص 90 و العقود اللولویة ج 1 ص 128.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین اماسی . رجوع به علی اماسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین انصاری ، مشهور به حاجی زینل عطار. از دانشمندان قرن هشتم هجری . رجوع به حاجی زینل عطار شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بدلیسی حنفی ، ملقب به حسام الدین . رجوع به علی بدلیسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین بیاعی . محدث . رجوع به علی بیاعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین جوری (یا حوری )، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی جوری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین خلیعی شاعر، مکنی به ابوالحسین . رجوع به علی خلیعی (ابن حسین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین حسینی مرعشی . رجوع به علی مرعشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین خیقانی حلی نجفی . رجوع به علی خیقانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین داوودی ، مکنی به ابوالقاسم . رجوع به علی داوودی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین شاکر جرکسی پارسی . رجوع به علی شاکر شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین طریحی نجفی . رجوع به علی طریحی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین قدامه موسوی ، مکنی به ابوجعفر. ممدوح ادیب صابر ترمذی . رجوع به علی موسوی (ابن حسین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین قرشی . رجوع به علی قرشی (ابن حسین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین قمی شیعی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی قمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین قهستانی ، شاعر، مکنی به ابوبکر. رجوع به علی قهستانی (ابن حسین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین کاکی . رجوع به علی کاکی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین مروزی حنفی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی مروزی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین مسرعی ، مشهور به بولاقی . رجوع به علی بولاقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حسین مغربی کاتب ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی مغربی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حصین بن مالک بن خشخاش عنبری تمیمی ، مکنی به ابوالحر. رجوع به علی عنبری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حکم بنانی ، مکنی به ابوالحکم . محدث بود و ابوالاشهب از او روایت کند. رجوع به ابوالحکم (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حکم سلمی ، برادر معاویةبن حکم . رجوع به علی سلمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حکیم ازدی ، مکنی به ابوالحسن . تابعی . رجوع به ابوالحسن (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمدان ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به سیف الدوله . رجوع به سیف الدوله و الاًّثار الباقیه بیرونی ص 133 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمدون بن سماک بن مسعودبن منصور جذامی ، مشهور به ابن اندلسی . رجوع به علی جذامی (ابن حمدون بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزة، مکنی به ابوالحسن . وی ادیب بود و به دمشقرفت و ابوالفتح صالح بن اسد کاتب را در آنجا مدح کرد. علی بن عبدالسلام صوری از وی روایت میکند. او در سال 430 ه' . ق. در طرابلس درگذشت . او راست : رسالة الحماریة. (از معجم المولفین از الوافی صفدی ج 12 ص 55).

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزه ، نام او علی بن حمید صعیدی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن حمزه یا ابن صباغ است . رجوع به علی صعیدی (ابن حمید...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزةبن عبداللّه بن عثمان اسدی کوفی ، مشهور به کسائی و مکنی به ابوالحسن . مقری و تجویددان و لغوی و نحوی و شاعر. رجوع به کسائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزةبن علی طلحةبن علی رازی بغدادی ، مکنی به ابوالحسین و مشهور به ابن بقشلان و ملقب به علم الدین . رجوع به علی رازی (ابن حمزةبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزةبن عمارةبن حمزةبن یساربن عثمان اصبهانی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی اصفهانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزه اصفهانی . رجوع به علی اصفهانی (ابن حمزه ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمزه بصری . رجوع به علی بصری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمشادبن سختویه ، مکنی به ابوالحسن (نام او را بصورت علی بن محمدبن سختویه بن حمشاد نیز ضبط کرده اند). وی محدث و حافظ و اهل نیشابور بود و در سال 258 ه' . ق. تولد یافته و به شهرهای مختلفی سفر کرد و نزد اشخاص بسیاری تحصیل کرد. و در 14 شوال سال 338 درگذشت . او راست : 1- الانوار، در دویست وشصت جلد. 2- التفسیر، در دویست وسی جلد.3- المسندالکبیر، در چهارصد جلد. (از معجم المولفین از سیرالنبلاء ذهبی ج 10 ص 98 و الوافی صفدی ج 12 ص 56 و عیون التواریخ ابن شاکر کتی ج 12 ص 82 و المنتظم ابن جوزی ج 6 ص 364 و شذرات الذهب ابن عماد ج 2 ص 348 و البدایه ابن کثیر ج 11 ص 222 و هدیة العارفین ج 1 ص 679).

[ع َ]
{اخ}
ابن حمودبن محمدبن سعیدبن سلطان بوسعیدی . از سلاطین زنگبار. وی در سال 1298 ه' . ق. متولد شد و در سال 1316 ه' . ق. بعد از درگذشت پدرش به سلطنت زنگبار رسید ولی دولت انگلستان به بهانه خردسالی وی ، خود عهده دار اداره امور آنجا شد تا اینکه در سال 1322 ه' .ق. بعضی اختیارات داخلی به وی واگذار شد اما بسبب بسیاری اختلافات با نماینده انگلستان ، در سال 1329 ه'. ق. به کناره گیری از سلطنت مجبور گشت و به پاریس رفت و در آنجا اقامت گزید و در سال 1336 ه' . ق. درگذشت . (از اعلام زرکلی از عشر سنوات حول العالم ص 462).

[ع َ]
{اخ}
ابن حمودبن میمون بن احمد ادریسی حسنی علوی حمودی ، ملقب به الناصر لدین اللّه . نخستین سلطان حمودیة در قرطبة و مالقة. رجوع به علی حمودی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حموش بن محمدبن مختار قیروانی اندلسی قرطبی . رجوع به علی قیروانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمویه . وی فرزند حمویه حاکم نیشابور در عهد امیرنصر سامانی بود و خود در بارگاه امیر نصر میزیست . واو را با حسین بن علی گفتگوئی است که در تاریخ حبیب السیر نقل شده است . (از حبیب السیر چ خیام ج 7 ص 358).

[ع َ]
{اخ}
ابن حمیدبن احمدبن جعفربن ولید قرشی . رجوع به علی قرشی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حمید سعیدی ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن صباغ یا ابن حمزه . رجوع به علی سعیدی (ابن حمید...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حنا، علی بن محمدبن سلیم مصری ، ملقب به بهاءالدین و مشهور به ابن حنا. وزیر الظاهر فاطمی . رجوع به علی مصری (ابن محمدبن سلیم ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حنظلة، مکنی به ابوطلق. از تابعیان بود. و رجوع به ابوطلق شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حوشب فزاری ،مکنی به ابوسلیمان . محدث بود و ولیدبن مسلم از او روایت کرد. و نیز رجوع به ابوسلیمان (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حیدربن علی قمی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی قمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حیدربن محمدبن احمد هاشمی حسنی تهامی . رجوع به علی تهامی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن حیدرة. او راست : شرح تلخیص اعمال الحساب ابن بناء. (از کشف الظنون حاجی خلیفه ص 472).

[ع َ]
{اخ}
ابن حیون ، علی بن نعمان بن محمدبن حیون ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن حیون . رجوع به علی بن نعمان بن محمد... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خاتون ، علی بن احمدبن خاتون عاملی ، مشهور به ابن خاتون . رجوع به علی عاملی (ابن احمدبن خاتون ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خدیع کرمانی . وی پس از اینکه پدرش «کرمانی » به دست یکی از چاکران نصربن سیار در مرو کشته شد، در سال 330 ه'. ق. نزد ابومسلم خراسانی آمد و چند روزی در خدمت او بود اما از وی روی گردان شد و به خدمت نصربن سیار شتافت . در این هنگام سلیمان بن کثیر به وی پیغام داد که این غایت بی حمیتی توست که از کسی متابعت میکنی که پدر تو را به خدعه به قتل رسانده است . این سخن در علی بن خدیع موثر افتاد و با نصر به مخالفت برخاست و قبیله ربیعه را با خود همداستان ساخت . درین هنگام هریک ازین دو تن پیغام نزد ابومسلم فرستادند و از او یاری خواستند. ابومسلم پس از مشورت با شیعه عباسیه جانب ابن کرمانی را گرفت . پس از چندی ابن کرمانی به مرو حمله کرد و نصف شهر را از چنگ نصر بدرآورد. در این هنگام ابومسلم خراسانی به کمک وی شتافت و با کمک قبیله ربیعه ، مرو را تسخیر کرد و از یاران نصر و مروانیه هرکه را یافت به قتل رساند و ابن کرمانی را نیز چند روزی در سلک چاکران خود جای داد، اما او را نیز پس از چندی به قتل رساند و تمامی ملک خراسان را به تصرف خود درآورد. (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 195).

[ع َ]
{اخ}
ابن خراسان ، علی بن احمدبن عبدالعزیزبن عبدالحقبن خراسان ، مشهور به ابن خراسان . آخرین تن از امرای آل خراسان در تونس . رجوع به علی بن احمدبن عبدالعزیزبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خروف ، علی بن محمدبن علی بن محمد حضرمی رندی اشبیلی اندلسی ، مشهور به ابن خروف و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی اشبیلی (ابن محمدبن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خروف ، علی بن محمدبن یوسف بن مسعود قیسی قرطبی ، شاعر، ملقب به نظام الدین و مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن خروف . رجوع به ابن خروف (ضیاالدین ابوالحسن ...) و علی بن محمدبن یوسف بن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خسرو ازنیقی (علی چلبی ...). رجوع به علی چلبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خشرم . از محدثان بود. (منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن خضربن احمد عمروسی مالکی . رجوع به علی عمروسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خضربن حسن عثمانی دمشقی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی عثمانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خطیب الناصریة، علی بن محمدبن سعدبن محمدبن علی بن عثمان بن اسماعیل بن ابراهیم جبرینی حلبی طائی شافعی ، مشهور به ابن خطیب ناصریة و مکنی به ابوالحسن و ملقب به علاءالدین . رجوع به علی حلبی (ابن محمدبن سعدبن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلف بن خلیل بن عطااللّه غزی شافعی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی غزی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلف بن عبدالمطلب بن حیدربن محمدبن فلاح موسوی حسینی مشعشعی حویزی . محدث و مفسر و ادیب . رجوع به علی حویزی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلف بن عبدالملک بن بطال بکری قرطبی مالکی ، مشهور به ابن لجام و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی قرطبی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلف بن عبدالوهاب کاتب ، مکنی به ابوالحسن . او راست : موارد البیان . (از کشف الظنون حاجی خلیفه ص 1888).

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیفةبن علی نحوی ، مشهور به ابن منقی و مکنی به ابوالحسن . وی اهل موصل بود و در ادب تبحر داشت و در مسجد نبی (ص ) در موصل می نشست . در معجم الادباء قطعاتی از اشعار او نقل شده است . او در ربیعالاول سال 562 ه' . ق. درگذشت . (از معجم الادباء چ مارگلیوث ج 5 ص 206).

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیفةبن یونس بن ابی القاسم بن خلیفه خزرجی ، مشهور به ابن ابی اصیبعة و ملقب به رشیدالدین و مکنی به ابوالحسن . متولد در سال 579 ه' . ق. در حلب و متوفی در سال 616، و جسد او در بیرون باب الفرادیس مدفون است . او راست : 1- تعالیق من مجربات فی الطب . 2- کتاب طب السوق. 3- کتاب المساحة. 4- مقالة فی السبب خلقت الجبال . 5- مقالة فی نسبة النبض و موازنته الی الحرکات الموسیقاریة. 6- الموجز المفید فی علم الحساب . (از معجم المولفین از الوافی صفدی ج 12 ص 57 و عیون الانباء ج 2 ص 246 و کشف الظنون ص 1899 و ایضاح المکنون ج 2 ص 267 و روضات الجنات ص 487). نیز رجوع به ابن ابی اصیبعة شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیفه حسینی مالکی . رجوع به علی حسینی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیفه موصلی . رجوع به علی موصلی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل بن ابراهیم بن محمدعلی رازی طهرانی نجفی . رجوع به علی تهرانی (ابن خلیل بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل بن احمدبن سالم شافعی ، ملقب به علاءالدین . رجوع به علی شافعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل بن علی بن حسین دمشقی ، مشهور به ابن قاضی عسکر و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی دمشقی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل حنفی طرابلسی . رجوع به علاءالدین طرابلسی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل شاعر. یکی از روسای متکلمان زنادقة (مانویه ) بود که خود را مسلمان می نمود. او را صد ورقه شعر بوده است . (از الفهرست ابن الندیم ). و رجوع به ثمار القلوب ثعالبی ص 138 شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خلیل مرصفی (یا مرصفاوی ) مصری مدنی شافعی ، مکنی به ابوالحسن و ملقب به نورالدین . رجوع به علی مرصفی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن خواجه بهاءالدین محمد جوینی ، نواده خواجه شمس الدین محمد صاحبدیوان . رجوع به علی جوینی (ابن بهاءالدین محمد...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود. او افسانه ها از زبان حیوان می کرده است . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود. کلیله ودمنه را به شعر کرده است . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود. منجم فاضل و مقدم . او راست : کتاب الامطار. (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود (یا داوودبن داوود)، مکنی به ابوالمتوکل و ملقب به ناجی . محدث است . و نیز رجوع به ابوالمتوکل شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن ابراهیم جوهری ، مشهور به ابن صیرفی . رجوع به علی جوهری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن جراح ، مکنی به ابوالحسن . وزیر و کاتب المقتدر باللّه عباسی بود. (از مجمل التواریخ و القصص ص 377).

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن سلیمان اصفهانی ، ملقب به صائن الدین . رجوع به علی اصفهانی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن سلیمان جوهری مصری شافعی ، ملقب به نورالدین . رجوع به علی جوهری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن یحیی بن کامل بن یحیی بن جباره زبیری قرشی اسدی ، ملقب به نجم الدین و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی زبیری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوودبن یوسف رسولی ، مشهور به مجاهد رسولی . رجوع به علی رسولی (ابن داوود موید...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود بغدادی . کاتب زبیدةبنت جعفر. رجوع به علی بغدادی (ابن داوود...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن داوود خطیب جوهری ، مشهور به ابن صیرفی . رجوع به علی جوهری (ابن داوودبن ابراهیم ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن دبیس بن صدقةبن منصور اسدی مزیدی . اسدی بود. رجوع به علی مزیدی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن دریهم ، علی بن محمدبن عبدالعزیزبن فتوح بن ابراهیم تغلبی موصلی دمشقی شافعی ، مشهور به ابن دریهم و ملقب به تاج الدین . رجوع به ابن دریهم و علی بن محمدبن ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن دقیقالعید، علی بن محمدبن علی بن وهب بن مطیع قشیری شافعی ، ملقب به محب الدین و مشهور به ابن دقیقالعید. رجوع به علی قشیری (ابن محمدبن علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن دلدار علی لکهنوئی هندی . رجوع به علی لکهنوئی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ذری حضرمی . رجوع به علی حضرمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رافع. مولای پیغمبر (ص ). وی در عهد پیغمبر (ص ) متولد شد و پیغمبر اکرم وی را «علی » نام نهاد. (از الاصابه ابن حجر ج 5، قسم 2).

[ع َ]
{اخ}
ابن راهبة. وی طبیب المتقی خلیفه عباسی بود و نزد او احترام و اکرامی خاص داشت . او بهمراهی بختیشوع و اتوش و ثابت بن سنان بن ثابت ، طبابت المتقی را عهده دار بود. (از تاریخ الحکماء قفطی ص 235).

[ع َ]
{اخ}
ابن رباح . از محدثان بود. (منتهی الارب ).

[ع َ]
{اخ}
ابن ربن ، علی بن سهل طبری ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به ابن ربن و علی بن سهل بن ربن طبری شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن ربیعة، مکنی به ابوالمغیرة. وی تابعی بود واز علی علیه السلام روایت کرد. و سلمةبن کهیل از او روایت دارد. و نیز رجوع به ابومغیره (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رجاء، ملقب به شرف الدین . وی در سلک وزیران طغرل بن محمدبن ملکشاه به شمار می رفت و چون مردی نالایق بود طغرل عزم عزل او کرد. اما پیش از عزل کردن وی روزگار سلطنتش به سر آمد و شرف الدین علی به آذربایجان رفت و جزء ملازمان سلطان داوودبن محمود گردید. و هنگامی که خوارزمشاه به عراق لشکر کشید وی کشته شد. (از دستورالوزراء خوندمیر ص 209) (از حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 521).

[ع َ]
{اخ}
ابن رجب علی دیزجی (علی اکبر...). رجوع به علی اکبر دیزجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رزین بن سلیمان . از بنی مروان بن ابی حفصة بود و شعر می گفت . او را دیوانی بودکه نزدیک پنجاه ورق داشت . (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن رزین ترمذی خراسانی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی ترمذی (ابن رزین ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رستم بن هردوز، مشهور به ابن ساعاتی و ملقب به بهاءالدین و مکنی به ابوالحسن . نام وی را بصورت علی بن محمدبن رستم بن هردوز نیز آورده اند. وی در سال 553 ه' . ق. متولد شد و در سال 604 در قاهره درگذشت . او را دیوان شعری است در دو مجلد، و نیز دیوانی به بنام «مقطعات النیل » دارد. رجوع به ابن ساعاتی و مآخذ ذیل شود: معجم المولفین ج 7 ص 92و وفیات الاعیان ج 1 ص 458 و شذرات الذهب ج 5 ص 13 و مرآةالجنان یافعی ج 4 ص 254 و کتاب فی التراجم ج 1 ص 4616.

[ع َ]
{اخ}
ابن رسول رسولی . رجوع به علی رسولی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رضابن محمدمهدی بحرالعلوم طباطبائی . رجوع به علی طباطبائی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رضوان بن علی بن جعفر مصری ، مکنی به ابوالحسن و مشهور به ابن رضوان . رجوع به علی مصری (ابن رضوان بن ...) و ابن رضوان شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رضی الدین بن علی بن احمدبن محیی الدین جامعی عاملی . رجوع به علی جامعی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رفاعه قرظی . رجوع به علی قرظی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رکانة. برخی او را از صحابه دانسته اند، ولی ابن مندة گوید که صحابی بودن او مورد تردید است . (از الاصابه ابن حجر ج 4، قسم 1).

[ع َ]
{اخ}
ابن رکن الدوله حسن بن بویه دیلمی ،ملقب به فخرالدوله . رجوع به فخرالدوله دیلمی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن روزبهان بن محمد خنجی ، ملقب به زین الدین . رجوع به علی خنجی شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن روزبه شیبانی ، ملقب به اختیارالدین . از امراو ملوک جبال . رجوع به اختیارالدین (علی بن ...) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رومی ، علی بن عباس بن جریج بغدادی ،مشهور به ابن رومی و مکنی به ابوالحسن . شاعر رومی الاصل . رجوع به ابن رومی به علی بن عباس بن جریج ... شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رویم کوفی . رجوع به علی کوفی (ابن رویم ) شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن رئاب . وی از مشایخ شیعه و راوی فقه از ائمه بود. (از الفهرست ابن الندیم ).

[ع َ]
{اخ}
ابن زاهدة، علی بن مبارک ، مشهور به ابن زاهدة و مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بن مبارک شود.

[ع َ]
{اخ}
ابن زریق بغدادی ، مکنی به ابوالحسن . رجوع به علی بغدادی شود.