[ش َ]
{ص نسبی}
منسوب به شهر. شهرنشین . شهرگان . مدنی . ساکن شهر. مقابل روستائی . حضری . بلدی:
زبردست شد مردم زیردست
به کین مرد شهری به زین برنشست .

فردوسی .

طوطی بحدیث و قصه اندرشد
با مردم روستایی و شهری .

منوچهری .

حاکم درخورد شهریان باید
نیکو نبود فرشته در گلخن .

ناصرخسرو.

گر شاه توئی ببخش و مستان
چیز از شهری و روستائی .

ناصرخسرو.

از زیانکاران روز و شب ز عدلت خوف نیست
کاروانی را و شهری را ز قطمیر و نقیر.

سوزنی .

مسکن شهری ز تو ویرانه شد
خرمن دهقان ز تو بیدانه شد.

نظامی .

وگر شهریان را رسانی گزند
در شهر بر روی دشمن ببند.

سعدی .

- همشهری ; کسی که با دیگری از یک شهر باشد. رجوع به ماده همشهری شود.
* کشوری . مقابل سپاهی (در پیش قدما). غیرنظامی . در برابر لشکری . غیرسپاهی . سیویل . (یادداشت مولف ):
سپاهی و شهری بکردار کوه
سراسر بجنگ اندرون همگروه .

فردوسی .

بدانست شهری و هم لشکری
کز آن کار شور آید و داوری .

فردوسی .

سپاهی و شهری همه جنگجوی
بدرگاه شاهان نهادند روی .

فردوسی .

کنون در پیش شهری و سپاهی
ز من خواهد نمودن بیگناهی .

(ویس و رامین ).

چو چاره نبد شهری و لشکری
گرفتند زنهار و خواهشگری .

اسدی .

همه مصریان شهری و لشکری
پذیره شدندش به نیک اختری .

نظامی .

شهری و لشکری ز جان بستوه
همه آواره گشته کوه به کوه .

نظامی .

* نوعی از سرود و خوانندگی بزبان پهلوی . (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). گویندگیی است بزبان پهلوی که رامندی نیز گویند. (رشیدی ). نوعی از سرود که بزبان پهلوی باشد. (غیاث ).* چون در پشت پاکت این کلمه نویسند خطاب به غلام پست است و مراد اینکه این نامه متعلقبه شهر است نه خارج از شهر.* حاضر. مقابل مسافر. (یادداشت مولف ):
وقف رشیدی را بر باد داد
داد بهر شهری و هر رهگذر.

سوزنی .

* مقابل غریب . کسی که در شهر زادگاه خود بسر برد و در آن بیگانه نباشد:
جان تو غریبست و تنت شهری ازینست
از محنت شهریت غریب تو به آزار.

ناصرخسرو.

* (ا) قسمی خربزه نرم و شیرین با صورتی گردیا دراز شبیه گرمک و طالبی . قسمی خربزه به نرمی گرمک لکن مانند خربزه درازاندام . قسمی خربزه از نوع پست . (یادداشت مولف ). قسمی خربزه زودرس .

[ش َ]
{ص نسبی}
منسوب به شهر عربی ، که ماه باشد. (از یادداشت مولف ) (ناظم الاطباء).

[ش َ]
{اخ}
قریه ای است دوفرسنگی کمتر جنوبی کاکی به فارس . (فارسنامه ناصری ).